Η Σοφία Νικολαΐδου τα τελευταία είκοσι ένα χρόνια έχει διδάξει δημιουργική γραφή στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Δημιουργικής Γραφής του Α.Π.Θ. (από την ίδρυσή του το 2015 κ.ε.), στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (από την ίδρυσή του το 2008 ως το 2013), σε σεμινάρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (2002 κ.ε.), στο Εργαστήρι Βιβλίου του ΕΚΕΒΙ (2010-2012) κ.α.
Έχει εκδώσει συλλογές διηγημάτων, μυθιστορήματα, μελέτες, μεταφράσεις αρχαίου δράματος. Το μυθιστόρημά της Απόψε δεν έχουμε φίλους (Μεταίχμιο, 2010) τιμήθηκε με το Athens Prize for Literature και μεταφράστηκε στα εβραϊκά (Kester Books) και στα ρουμάνικα (Editura Omonia). Το μυθιστόρημά της Χορεύουν οι ελέφαντες, (Μεταίχμιο, 2012) κυκλοφόρησε στις Η.Π.Α. και τον αγγλόφωνο κόσμο (The Scapegoat, Melville House) το 2015. Το βιβλίο της Καλά και σήμερα (Μεταίχμιο, 2015) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο σε λογοτέχνη του οποίου το βιβλίο προάγει σημαντικά το διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα. 
Το θεατρικό της έργο «Υπέρ Ελλάδος. Η υπόθεση Πολκ στο προσκήνι»ο ανέβηκε το 2018-2019 στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος.