O Νίκος Νικολαΐδης εδώ και μισόν αιώνα ασχολείται με τα θέματα της ψυχικής υγείας και της κλινικής παθολογίας. Πήρε την αρχική του εκπαίδευση στην 'Ελλάδα (απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1953, διδάκτωρ της ίδιας σχολής το 1959, και ειδικός νευρολόγος ψυχίατρος, το 1957), άλλα η ουσιαστική του διαμόρφωση έγινε στον γαλλόφωνο χώρο της ψυχιατρικής και της ψυχανάλυσης στο Παρίσι και στη Γενεύη όπου και ζει από το 1967. J. Delay, S. Lebovici, R. Diatkine, J. de Ajuriaguerra, Ρ. Marty, Μ. Fain, υπήρξαν οι βασικοί διαμορφωτές της σκέψης του καθώς και η δυναμική συζήτηση με το έργο του Α. Green και της Ρ. Aulagnier.
Η σταδιοδρομία του τόσο στον ακαδημαϊκό (καθηγητής της ψυχανάλυσης κατά τα έτη 1973-1992 στη Σχολή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Γενεύης) όσο και στον ψυχαναλυτικό χώρο (από το 1979 τακτικό μέλος της Ελβετικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, από το 1991 μέλος του Ινστιτούτου Ψυχοσωματικής του Παρισιού -ΙΡSΟ-Ρ Marty, και από το 2001 Πρόεδρος της Διεθνούς Ψυχοσωματικής Ένωσης) είναι λαμπρή. Το ευρύτατο κλινικό του έργο, με κορυφώσεις στα θέματα των ψυχώσεων και της ψυχοσωματικής, σε συνδυασμό με την ικανότητά του για θεωρητικοποίηση οδήγησαν σ' ένα πολύ μεγάλο αριθμό επιστημονικών άρθρων που δημοσιεύτηκαν στα εγκυρότερα γαλλόφωνα ψυχαναλυτικά περιοδικά και σε δώδεκα αυτόνομα βιβλία όπου συζητούνται όλα τα θεμελιώδη θέματα της ψυχοπαθολογίας (ενόρμηση, αναπαράσταση, γλώσσα, ψυχικό όργανο, παλινδρόμηση, παραλήρημα, άγχος, κατάθλιψη), άλλα και θέματα που αφορούν τη διαλεκτική σχέση της ψυχανάλυσης με τις επιστήμες του άνθρώπου (γλωσσολογία, σημειωτική, μυθολογία). Ειδικότερα το έργο του για την αναπαράσταση έχει προκαλέσει το διεθνές ενδιαφέρον και έχει ήδη μεταφρασθεί στην ελληνική, την ιταλική και την πορτογαλική. Μικρότερος αδελφός του επίσης νευρολόγου-ψυχιάτρου, λογοτέχνη Αριστοτέλη Νικολαΐδη, έχει γράψει μαζί του στη γαλλική το ευφυές "Dictionaire les mots inexistants" ("Λεξικό των ανύπαρκτων λέξεων") όπου προτείνουν γαλλικούς όρους με ρίζες αποκλειστικά από την ελληνική.