Ο Ντέσμοντ Τούτου (αγγλικά: Desmond Mpilo Tutu‎) ήταν Νοτιοαφρικανός αγγλικανός κληρικός, φανατικός πολέμιος του απαρτχάιντ.
Η Νότια Αφρική αναφέρεται συχνά ως Έθνος Ουράνιο Τόξο, όρος που επινοήθηκε από τον Τούτου και χρησιμοποιήθηκε από τον Νέλσον Μαντέλα ως μεταφορά για την περιγραφή της πολυπολιτισμικής απάντησης στον ρατσισμό και την ξενοφοβία της ιδεολογίας του απαρτχάιντ.
Ο Ντέσμοντ Τούτου γεννήθηκε το 1931 στο Κλέρκσντορπ του Τρανσβάαλ της Νότιας Αφρικής, μια πόλη με χρυσωρυχεία δυτικά του Γιοχάνεσμπουργκ. Αρχικά εκπαιδεύτηκε ως δάσκαλος στο Κολέγιο Μπαντού της Πραιτώρια και το 1954 αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αφρικής και άρχισε να διδάσκει. Ξεκινά σπουδές θεολογίας και το 1961 χειροτονείται αγγλικανός ιερέας, έχοντας επηρεαστεί από πολλούς λευκούς κληρικούς στη χώρα. Στα τέλη της δεκαετίας του '60 εγκαθίσταται μαζί με την οικογένεια του στο Λονδίνο, όπου λαμβάνει το διδακτορικό του δίπλωμα από το King's College. Κατά τη δεκαετία του '70, χρηματίζει υποδιευθυντής του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών και διορίζεται πρωθιερέας του Γιοχάνεσμπουργκ κατά την περίοδο 1975-1976. Είναι ο πρώτος μαύρος που καταλαμβάνει αυτή τη θέση.
Από το 1976 ως το 1978 διατελεί επίσκοπος του Λεσότο. Αμέσως μετά αποδέχεται τον διορισμό του στη θέση του γενικού γραμματέα του Νοτιοαφρικανικού Συμβουλίου Εκκλησιών και από αυτή τη θέση (μέχρι το 1985) διακρίνεται σε εμβληματική εθνική και παγκόσμια φιγούρα για τα δικαιώματα των Μαύρων της Νότιας Αφρικής. Αν και ήταν ήδη αναγνωρίσιμη και σεβαστή εκκλησιαστική φυσιογνωμία πριν την εξέγερση του 1976 στις επαρχίες των μαύρων, τους μήνες λίγο πριν την εξέγερση του Σοβέτο άρχισε να γίνεται γνωστός στους λευκούς Νοτιοαφρικανούς για τις μεταρρυθμιστικές του ιδέες. Ο Τούτου διακηρύσσει μια μάχιμη πολιτική μη βίας, οραματίζεται «μια δημοκρατική και δίκαιη κοινωνία χωρίς φυλετικές διαφορές», ενθαρρύνει την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στην κυβέρνηση της Πραιτώρια από τις χώρες που διατηρούν εμπορικές σχέσεις μαζί της, ενώ στα κηρύγματά του τονίζει ορισμένα κύρια σημεία:
Ίσα πολιτικά δικαιώματα για όλους
Κατάργηση των νόμων της Νοτίου Αφρικής περί διαβατηρίων
Κοινό σύστημα εκπαίδευσης (κατάργηση εκπαίδευσης Μπαντού)
Παύση της αναγκαστικής απέλασης από τη Νότια Αφρική στα λεγόμενα μπαντουστάν
Η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση για αρκετά χρόνια αρνείται να του χορηγήσει διαβατήριο, παρεμποδίζοντας την επικοινωνία του με τη διεθνή κοινότητα. Το 1984, ο Ντέσμοντ Τούτου βραβεύεται με το Νόμπελ Ειρήνης, "για τη συνεισφορά του στην αντιμετώπιση του απαρτχάιντ". Έπειτα από μια βραχύχρονη θητεία ως Επίσκοπος του Γιοχάνεσμπουργκ, το 1986 εκλέγεται αρχιεπίσκοπος του Κέιπ Τάουν, αξίωμα που διατήρησε μέχρι το 1996.
Ο Τούτου δέχτηκε θερμά τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που ανήγγειλε ο Πρόεδρος Φρεντερίκ Ντε Κλερκ μετά την εκλογή του το 1989. Οι ρυθμίσεις αυτές περιλάμβαναν την άρση της απαγόρευσης λειτουργίας του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου και την απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα από τη φυλακή.