ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

«ΟΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΟΜΟΔΙΚΙΑΣ

VIIΠΡΟΛΟΓΟΣ

XIXΚυριότερες Συντομογραφίες

1Α. Εισαγωγή

B. H δυσχέρεια του προσδιορισμού της νομικής φύσεως και

4της τελολογίας της αναγκαστικής ομοδικίας

4i. Σύντομη σκιαγράφηση των θέσεων που υποστηρίχθηκαν στη θεωρία

ii. Οι λόγοι δυσχέρειας ακριβούς τελολογικού προσδιορισμού

11του θεσμού – Η ακολουθητέα ερμηνευτική μεθοδολογία

14Γ. Οι διακρίσεις των ειδών της αναγκαστικής ομοδικίας από δογματικής, ιστορικής και δικαιοσυγκριτικής απόψεως

i. Εισαγωγικές σκέψεις για τη σχέση της τελολογίας της αναγκαστικής

ομοδικίας με τους σκοπούς της πολιτικής δίκης και την εξέλιξη

14του δικονομικού δόγματος

ii. Ιστορικές παρατηρήσεις – Η εξέλιξη και οι διακρίσεις του θεσμού

της ομοδικίας από το κλασσικό ρωμαϊκό δίκαιο έως τη διδασκαλία

25του J.W. Planck – Κριτικές παρατηρήσεις

iii. Τα είδη και οι συνέπειες της αναγκαστικής ομοδικίας από

35δικαιοσυγκριτικής απόψεως

35iii.α΄. Γερμανική έννομη τάξη

42iii.β΄. Αυστριακή έννομη τάξη

47iii.γ΄. Ελβετική έννομη τάξη

50iii.δ΄. Γαλλική έννομη τάξη

52iii.ε΄. Αγγλική έννομη τάξη

54iii.στ΄. Συμπεράσματα εκ της δικαιοσυγκριτικής επισκοπήσεως

Δ. Σκέψεις για την ύπαρξη και τη σημασία των διακρίσεων της

αναγκαστικής ομοδικίας στο πλαίσιο της ημεδαπής έννομης τάξεως –

58Περαιτέρω πορεία της μελέτης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

«ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΟΜΟΔΙΚΙΑΣ»

63Α. Οι ουσιαστικογενείς λόγοι της αναγκαστικής ομοδικίας

63i. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

64ii. Η κατ’άρθρο 76 § 1α΄ ΚΠολΔ ανάγκη ενιαίας ρυθμίσεως της διαφοράς

64ii.α΄. Ιστορική προέλευση της διατάξεως

67ii.β΄. Υπαγόμενες περιπτώσεις

67ii.β΄.α΄. Αδιαίρετα δικαιώματα

71ii.β΄.β΄. Η περίπτωση των αδιαίρετων ενοχικών απαιτήσεων

α.΄ Συγκριτική θεώρηση: το πρόβλημα περί του είδους

της ομοδικίας επί αδιαίρετων απαιτήσεων στον χώρο του

71γερμανικού δικαίου

β΄. Η ένταξη των αδιαίρετων ενοχικών απαιτήσεων και

των αδιαίρετων εμπράγματων αξιώσεων στο πεδίο εφαρμογής

88της αναγκαστικής ομοδικίας στο ελληνικό δίκαιο

ii.β΄.γ΄. Η επέκταση της διαπλαστικής ενέργειας της εκδοθησόμενης

107αποφάσεως

119iii. Η κατ’άρθρο 76 § 1 γ΄ ΚΠολΔ υποχρεωτική κοινή νομιμοποίηση

iii.α΄. Ιστορικές παρατηρήσεις – Χαρακτηριστικά εννοιολογικά

119γνωρίσματα της εν λόγω περιπτώσεως

iii.β΄. Η σημασία της επικλήσεως του ουσιαστικού θεμελίου των

121υποχρεωτικώς κοινών νομιμοποιητικών ισχυρισμών

iii.γ΄. Σχετικά με τη δυνατότητα θεραπείας της ελλείψεως πάντων

των μόνο από κοινού νομιμοποιούμενων προσώπων δια

136της προσεπικλήσεώς τους

iii.δ΄. Η δικαιολογητική βάση της δικονομικής κυρώσεως του

142απαραδέκτου

144Β. Οι δικονομικοί λόγοι της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Έννοια και γενικά χαρακτηριστικά των δικονομικών λόγων –

144Διάκρισή τους από τους ουσιαστικογενείς

ii. H κατ’άρθρο 76 § 1β΄ ΚΠολΔ, επέκταση ισχύος της αποφάσεως

147επί των ομοδίκων

ii.α΄. Πεδίο εφαρμογής του κατ’άρθρο 76 § 1β΄ ΚΠολΔ λόγου

147αναγκαστικής ομοδικίας

ii.β΄. H επέκταση των υποκειμενικών ορίων του δεδικασμένου

148ως λόγος αναγκαστικής ομοδικίας

148ii.β΄.α΄. Οι κατ’ιδίαν περιπτώσεις

ii.β΄.β΄. Ειδικότερα η θεμελίωση της αναγκαστικής ομοδικίας

επί επεκτάσεως των υποκειμενικών ορίων του δεδικασμένου

154κατ’άρθρο 329 και 328 ΚΠολΔ

154α΄. Οι διιστάμενες σε θεωρία και νομολογία απόψεις

163β΄. Κριτική και ιδία άποψη

iii. H κατ’άρθρο 76 § 1δ΄ ΚΠολΔ αδυναμία υπάρξεως αντίθετων

187αποφάσεων

187iii.α΄. Ιστορική προέλευση της διατάξεως

iii.β΄. Η ερμηνευτική αξία της επιστημονικής συζητήσεως

188στους κόλπους της γερμανικής θεωρίας

iii.γ΄. Εννοιολογικός προσδιορισμός και τελολογική στόχευση

194της διατάξεως του άρθρου 76 § 1δ΄ ΚΠολΔ

iii.γ΄.α΄. Η ταλάντευση και ο διχασμός της νομολογίας: από

194την ΟλΑΠ 902/1982 στις ΑΠ 1681/2013 και ΑΠ 42/2016

iii.γ΄.β΄. Η επιστημονική διαμάχη στους κόλπους της θεωρίας –

η θεωρία της «νομικής αναγκαιότητας» κατά τη διδασκαλία

200του Κ. Μπέη

iii.γ΄.γ΄. Η θεωρία της «λογικής αναγκαιότητας» κατά τη διδασκαλία

203του Γ. Μητσόπουλου

206iii.γ΄.δ΄. Κριτική αποτίμηση και ιδία άποψη

iii.δ΄. Οι ειδικότερες προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου

22476 § 1δ ΚΠολΔ

224iii.δ΄.α΄. Η θέση της ταυτότητας των αντικειμένων της δίκης

iii.δ΄.β΄. Η ευρύτερη θέση της ταυτότητας και του προδικαστικού

226ζητήματος – το παράδειγμα της ενοχής εις ολόκληρον

228iii.δ΄.γ΄. Κριτικές παρατηρήσεις και ιδία άποψη

iv. Excursus: Το ζήτημα του προσδιορισμού του είδους

της ενεργητικής και παθητικής ομοδικίας

238στη δίκη της ανακοπής κατά του πίνακα κατατάξεως

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

«ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ: Η ΤΕΛΟΛΟΓΙΑ

ΚΑΙ Η ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΟΜΟΔΙΚΙΑΣ»

249Α. Η τελολογία της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Οι ειδικότερες τελολογικές προσεγγίσεις της αναγκαστικής ομοδικίας

249στον χώρο της γερμανικής θεωρίας

249i.α΄. Γενικά

i.β΄. Η θεωρία της νομικής αναγκαιότητας στη διδασκαλία

250των F. Lent και K.H. Schwab

256i.γ΄. Η θεωρία της λογικής αναγκαιότητας κατά τον G. Hassold

i.δ΄. Κριτικές και συγκριτικές παρατηρήσεις επί των θεωριών

260της νομικής και λογικής αναγκαιότητας

i.ε΄. Oι «δικονομικές» θεωρίες για την επαναπροσέγγιση

268της τελολογίας του θεσμού της αναγκαστικής ομοδικίας

268i.ε΄.α΄. Οι θέσεις των H. Fenge, I. Mantzouranis και C. Berger

274i.ε΄.β΄. Κριτικές και συγκριτικές παρατηρήσεις

ii. Επανοριοθέτηση της διττής τελολογίας της αναγκαστικής ομοδικίας

286στο ημεδαπό δίκαιο ως απόρροια της διακρίσεως των λόγων της

293Β. Η νομική φύση της αναγκαστικής ομοδικίας

293i. Γενικά

294ii. Οι υποστηριχθείσες απόψεις

ii.α΄. H κρατούσα θεωρία περί υπάρξεως πλειόνων εννόμων σχέσεων

294της δίκης στο χώρο του γερμανικού δικαίου

ii.β΄. Η ειδικότερη θεωρία του περί «ενιαίου διαδίκου»

297στη διδασκαλία του R. Holtzhammer

ii.γ΄. «Ενδιάμεσες» θεωρίες: η θέση K.H. Schwab και η θεωρία

300του K. Schmidt

ii.δ΄. Η μεταφορά της όλης προβληματικής στο πλαίσιο του ελληνικού

303δικαίου

306iii. Κριτική και ιδία άποψη

iii.α΄. Η ασυμβατότητα της θεωρίας του ενιαίου διαδίκου

306με το θετικό μας δίκαιο

iii.β΄. Ο ειδικότερος προβληματισμός για την ύπαρξη μίας έννομης

312σχέσης και ενός αντικειμένου δίκης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

«ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΟΜΟΔΙΚΙΑΣ»

319Α. Η νομική φύση των συνεπειών της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Εισαγωγικές παρατηρήσεις για τη σχέση των συνεπειών της

319αναγκαστικής ομοδικίας με τις αρχές της διαθέσεως και της συζητήσεως

ii. Ο ειδικότερος προσδιορισμός της νομικής φύσεως των συνεπειών

328της αναγκαστικής ομοδικίας

328ii.α΄. Δικαιοπολιτική προδιάθεση και δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

332ii.β΄. Οι υποστηριχθείσες σε γερμανική και αυστριακή θεωρία απόψεις

333ii.β΄.α΄. Οι θεωρίες της αντιπροσωπεύσεως

ii.β΄.β΄. Η θεωρία της αντανακλαστικής ενέργειας (Reflextheorie)

335του M. Hachenburg

ii.β΄.γ΄ Η θεωρία περί των «αρχών της αντιπροσωπεύσεως και

339της συμφωνίας» του R. Holtzhammer

340ii.β΄.δ΄. Κριτικές παρατηρήσεις και ιδία άποψη

Β. Η διαδικαστική ρύθμιση της αντιφατικής δράσεως

352των αναγκαίων ομοδίκων

i. Η ιδιαίτερη φύση των διαδικαστικών πράξεων που δύνανται εκτιμηθούν ελευθέρως – Το πεδίο εφαρμογής της διατάξεως

352του άρθρου 77 ΚΠολΔ

357ii. H δυνατότητα καθορισμού χωριστών αποτελεσμάτων

Γ. H διαδικαστική ρύθμιση της μονομερούς δράσεως

360των αναγκαίων ομοδίκων

i. Εγγύτερος προσδιορισμός του πεδίου εφαρμογής και της λειτουργίας

της αντικειμενικής ενέργειας των διαδικαστικών πράξεων

360των αναγκαίων ομοδίκων

360i.α΄. Γενικά

i.β΄. Ειδικότερα το πρόβλημα της αντικειμενικής ενέργειας

των «δισυπόστατων» διαδικαστικών πράξεων – Η περίπτωση

363της ενστάσεως συμψηφισμού

i.γ΄. Το ζήτημα της ισχύος των διαδικαστικών πράξεων που

373απευθύνονται κατά ενός εκάστου των αναγκαίων ομοδίκων

ii. Η σημασία του δικονομικού βάρους κλητεύσεως των απολειπόμενων

377αναγκαίων ομοδίκων

377ii.α΄. Η αρχή της ισότητας των όπλων επί αναγκαστικής ομοδικίας

ii.β΄. Το ζήτημα της ενεργητικής νομιμοποιήσεως προς άσκηση

ανακοπής ερημοδικίας εκ μέρους των απολειπόμενων

379αναγκαίων ομοδίκων

Δ. Οι εξαιρέσεις από την αντικειμενική ενέργεια

381των διαδικαστικών πράξεων κατ’άρθρο 76 § 2 ΚΠολΔ

i. Η θέση των εξαιρέσεων από τον ιστορικό νομοθέτη, η θεωρητική

381τους δικαιολόγηση και το ακούσιο νομοθετικό κενό

ii. Η θεωρητική συζήτηση περί της εγκυρότητας των μονομερώς

ασκούμενων διαθετικών διαδικαστικών πράξεων των αναγκαίων

386ομοδίκων στη γερμανική έννομη τάξη

ii. α΄. Οι υποστηριχθείσες απόψεις και ιδίως η σημασία του κριτηρίου

της κατά το ουσιαστικό δίκαιο εξουσίας διαθέσεως κατά

386τη θεωρία του D. Tsikrikas

390ii.β΄. Κριτικές και δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

iii. Οι προϋποθέσεις έγκυρης διενέργειας των διαδικαστικών πράξεων

394του άρθρου 76 § 2 ΚΠολΔ κατά την ελληνική θεωρία και νομολογία

iii.α΄. Η κρατούσα άποψη περί της υποκειμενικής ενέργειας

394και οι επιμέρους της διαφοροποιήσεις

iii.β΄. Η άποψη που αξιώνει τη σύμπραξη ή συναίνεση πάντων

396των ομοδίκων

396iii.γ΄. Η στάση της νομολογίας

399iv. Κριτική και ιδία άποψη

iv.α΄. Η σημασία της διακρίσεως των λόγων της αναγκαστικής

399ομοδικίας σε ουσιαστικογενείς και δικονομικούς

399iv.α΄.α΄ Γενικά

iv.α΄.β΄. Επί ουσιαστικογενών λόγων αναγκαστικής ομοδικίας:

το κύρος των μονομερώς ασκούμενων διαδικαστικών πράξεων

401κατ’άρθρο 76 § 2 ΚΠολΔ

iv.α΄.γ΄. Επί δικονομικών λόγων αναγκαστικής ομοδικίας –

Γενικές παρατηρήσεις – Η περίπτωση της κατ’άρθρο 76 § 1δ΄ ΚΠολΔ

405αναγκαστικής ομοδικίας

iv.α΄.δ΄. Ειδικότερα η μονομερής διενέργεια των διαδικαστικών

πράξεων του άρθρου 76 § 2 ΚΠολΔ, όταν η αναγκαστική ομοδικία

θεμελιώνεται επί επεκτάσεως των υποκειμενικών ορίων

408του δεδικασμένου

408α΄. Επί δικαστικού συμβιβασμού

410β΄. Επί αποδοχής της αγωγής

415γ΄. Επί παραιτήσεως από το δικαίωμα της αγωγής

415δ΄. Επί συμφωνίας υπαγωγής σε διαιτησία

v. Το ζήτημα των συνεπειών της παραιτήσεως από το δικόγραφο

416της αγωγής

vi. Το ζήτημα της εντάξεως της δικαστικής ομολογίας στο πεδίο

420εφαρμογής της διατάξεως του άρθρου 76 § 2 ΚΠολΔ

Ε. Excursus: Σκέψεις αναφορικά με την εγκυρότητα

των μονομερώς ασκούμενων διαθετικών διαδικαστικών πράξεων

423επί αυτοτελούς πρόσθετης παρεμβάσεως

i. Η θεωρητική συζήτηση περί της φύσεως της αυτοτελούς

423πρόσθετης παρεμβάσεως και οι δικονομικές συνέπειες αυτής.

426ii. Οι υποστηριχθείσες στη θεωρία απόψεις

428iii. Κριτικές παρατηρήσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

«ΕΝΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΟΜΟΔΙΚΙΑ»

433Α. Εισαγωγή στον προβληματισμό

437Β. Νομική φύση και τελολογία της ρυθμίσεως του άρθρου 76 § 4 ΚΠολΔ.

437i. Η ιστορική προέλευση της διατάξεως

ii. Η αντιμετώπιση των συνεπειών ασκήσεως ενδίκων μέσων

438επί αναγκαστικής ομοδικίας από δικαιοσυγκριτικής σκοπιάς

438ii.α΄. Γερμανική έννομη τάξη

442ii.β΄. Αυστριακή έννομη τάξη

443ii.γ΄. Γαλλική έννομη τάξη

445ii.δ΄. Ελβετική έννομη τάξη

446ii.ε΄. Συμπεράσματα εκ της δικαιοσυγκριτικής επισκοπήσεως

iii. Η θέση της θεωρίας και της νομολογίας ως προς την εμβέλεια

448των «αποτελεσμάτων ασκήσεως» των ενδίκων μέσων

iv. Κριτικές παρατηρήσεις για τον προσδιορισμό των «αναγκαίων

ομοδίκων» που νομιμοποιούνται ενεργητικά και παθητικά

454προς άσκηση ενδίκων μέσων

iv.α΄. Η ενέργεια της παραιτήσεως από το δικαίωμα των ενδίκων

μέσων και η αντιμετώπιση των αναγκαίων ομοδίκων που εγκύρως

454επιχείρησαν τις διαδικαστικές πράξεις του άρθρου 76 § 2 ΚΠολΔ

517iv.β΄. Επί παθητικής νομιμοποιήσεως κατά τα άρθρα

462εδ. β΄, 543 εδ. β΄, 558 εδ. β΄ ΚΠολΔ

v. Η θεωρητική θεμελίωση της νομικής φύσεως και της ειδικότερης

«δυναμικής» τελολογίας του κατ’άρθρο 76 § 4 ΚΠολΔ επεκτατικού

462αποτελέσματος

462v.α΄. Γενικές παρατηρήσεις

464v.β΄. Η σημασία του διττού αντικειμένου των ενδίκων μέσων

471v.γ΄. Η σχέση ανάμεσα στις § §2 και 4 του άρθρου 76 ΚΠολΔ

v.δ΄. Eιδικότερα η λειτουργία του μεταβιβαστικού αποτελέσματος

473της εφέσεως επί αναγκαστικής ομοδικίας

v.ε΄. Το ζήτημα της ενεργητικής και παθητικής νομιμοποιήσεως

475προς άσκηση αντεφέσεως

vi. H θέαση των συνεπειών της § 4 του άρθρου 76 ΚΠολΔ υπό το πρίσμα

του δικαιώματος δικαστικής προστασίας αφενός και του κανόνα

476της άπαξ ασκήσεως των ενδίκων μέσων αφετέρου

476vi.α΄. Οι υποστηριχθείσες σε θεωρία και νομολογία απόψεις

480vi.β΄. Κριτική και ιδία άποψη

vii. Σχετικά με το βάρος επιδόσεως της οριστικής αποφάσεως σε όλους

τους αναγκαίους ομοδίκους για την έναρξη της προθεσμίας ασκήσεως

492ένδικων μέσων

492vii.α΄. Η θέση της θεωρίας και της νομολογίας του Άρειου Πάγου

494vii.β΄. Κριτική και ιδία άποψη

Γ. Η διαδικαστική θέση των αδρανησάντων αναγκαίων ομοδίκων

499στη δίκη ενδίκου μέσου ασκηθέντος από ομόδικό τους

499i. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

500ii. Οι υποστηριχθείσες στη θεωρία απόψεις

iii. Η στάση της νομολογίας – Η θέση περί συνασκήσεως και

η ειδικότερη ερμηνεία του άρθρου 76 § 4 ΚΠολΔ από

502την ΟλΑΠ 11/1992 – Κριτικές παρατηρήσεις

iv. Οι συνέπειες εκ της αναγνωρίσεως στους αδρανήσαντες αναγκαίους

510ομοδίκους της ιδιότητας του διαδίκου στη δίκη του ενδίκου μέσου

510iv.α΄. Γενικά

iv.β΄. Η σχέση ανάμεσα στον ασκήσαντα το ένδικο μέσο και

513στους αδρανήσαντες αναγκαίους του ομοδίκους

513iv.β΄α΄. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

iv.β΄.β΄. Η γέννηση και η εξέλιξη του ίδιου προβληματισμού στο

514πεδίο του γερμανικού δικαίου

v. Η θεώρηση των αδρανησάντων αναγκαίων ομοδίκων ως

«εξαρτημένων» διαδίκων και ιδίως το ζήτημα της παραιτήσεως

519από το δικόγραφο του ένδικου μέσου

519v.α΄. Οι υποστηριχθείσες στη θεωρία απόψεις

523v.β΄. Κριτική και ιδία άποψη

529ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ

541ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

541Α. Ελληνόγλωσση

565Β. Ξενόγλωσση

573ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΛΗΜΜΑΤΩΝ