Το Γενικό Μέρος του Ελληνικού Ενοχικού Δικαίου ερευνάται στο παρόν έργο, με σκοπό την παρουσίαση ενός συστήματος που θα ικανοποιεί – στο μέτρο του δυνατού – τις ανάγκες του θεωρητικού ερευνητή, του πρακτικού ερμηνευτή/εφαρμοστή και του σπουδαστή. Στον αναγνώστη απόκειται να διαπιστώσει – τουλάχιστον με την επιείκεια που τον διακρίνει – αν αυτός ο σκοπός επιτεύχθηκε.
Οι παραπομπές στη βιβλιογραφία και τη νομολογία έχουν επιλεγεί έτσι ώστε να είναι επαρκείς για την πλήρη ενημέρωση του αναγνώστη, συγχρόνως όμως να μην επιβαρύνουν την έκταση του έργου. Η επιλογή αυτή δεν σημαίνει, ότι έργα ή αποφάσεις που δεν περιλαμβάνονται στις παραπομπές δεν έχουν ληφθεί υπόψη ούτε, βέβαια, ότι αξιολογούνται αρνητικά.
Το εκτενές αλφαβητικό ευρετήριο καθιστά το έργο περισσότερο εύχρηστο. Στον βιβλιογραφικό πίνακα αναφέρονται μόνο τα βασικά γενικά έργα.
Πρόλογος....................................................................................................................................... V
Συντομογραφίες........................................................................................................................ VII
Βιβλιογραφία............................................................................................................................. LV
Ι..... ΕΙΣΑΓΩΓΗ........................................................................................................................... 1
ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ........................................................ 1
1..... Περιεχόμενο................................................................................................................... 1
1.1........ Επισκόπηση του Δεύτερου Βιβλίου του Αστικού Κώδικα...................... 2
1.2........ Γενικό και Ειδικό Μέρος του Ενοχικού Δικαίου..................................... 2
1.3........ Τροποποιήσεις............................................................................................... 3
1.4........ Η νομοθετική ρύθμιση (πηγές).................................................................... 4
2..... Ιστορική καταγωγή. Διάπλαση ................................................................................. 5
3..... Έννοια Ενοχικού Δικαίου........................................................................................... 5
3.1........ Έννοια............................................................................................................. 5
3.2........ Επισκόπηση ρυθμίσεων................................................................................ 6
3.3........ Το ΕνοχΔ τμήμα του περιουσιακού δικαίου............................................. 7
3.4........ Διασπάσεις του ΕνοχΔ ................................................................................. 7
4..... Λειτουργική σημασία του Ενοχικού Δικαίου................................................ ......... 8
4.1........ Γενικά, στο Αστικό Δίκαιο.......................................................................... 8
4.2........ Σε άλλους κλάδους του δικαίου................................................................... 9
4.3........ Διεθνοποίηση του ΕνοχΔ.............................................................................. 9
5..... Φύση των κανόνων του Ενοχικού Δικαίου.............................................................. 9
5.1........ Ενδοτικό δίκαιο........................................................................................... 10
5.2........ Εξαιρέσεις, «δημοσιοποίηση» του ΕνοχΔ............................................... 10
6..... Η κοινωνιολογική διάσταση του Ενοχικού Δικαίου............................................ 10
6.1........ Γενικά............................................................................................................ 10
6.2........ Ουδετερότητα του ΕνοχΔ; - Η προσαρμοστικότητά του....................... 11
6.3........ Το πρόβλημα της «αντικειμενικοποιήσεως» των γενικών ρητρών 11
6.4........ Ο αφηρημένος χαρακτήρας των κανόνων του ΕνοχΔ........................... 12
6.5........ Αξιολογική στάθμηση συμφερόντων....................................................... 13
ΙΙ... ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ....................................................................................................... 15
Α. ΕΝΟΧΙΚΗ ΣΧΕΣΗ........................................................................................................ 15
7..... Ενοχή (γενική επισκόπηση)...................................................................................... 15
7.1........ Έννοια ενοχής.............................................................................................. 15
7.2........ Στοιχεία της έννοιας.................................................................................... 16
7.3........ Υποκείμενα της ενοχής............................................................................... 16
7.4........ Ενοχικό δικαίωμα, ενοχική υποχρέωση ................................................. 17
7.4.1...... Σχετικότητα ενοχικού δικαιώματος ........................................ 17
7.4.2...... Ενοχή, ενοχικό δικαίωμα, αξίωση........................................... 18
7.5........ Γενεσιουργοί λόγοι ενοχών....................................................................... 18
7.6........ Εξέλιξη της ενοχής...................................................................................... 18
7.7........ Εξασφάλιση της ενοχής.............................................................................. 19
7.8........ Αλλοίωση της ενοχής.................................................................................. 20
7.9........ Απόσβεση της ενοχής.................................................................................. 20
7.10...... Μετενέργεια της ενοχής.............................................................................. 20
7.11...... Θέματα ορολογίας....................................................................................... 20
8..... Ενοχή και ενοχική σχέση.......................................................................................... 21
8.1........ Γενικά............................................................................................................ 21
8.2........ Ενοχή σε στενή έννοια................................................................................ 21
8.3........ Ενοχή σε ευρεία έννοια............................................................................... 22
8.3.1...... Δυναμικός χαρακτήρας.............................................................. 23
8.3.2...... Η βασική ενοχή «οργανισμός» κ.λπ........................................ 24
8.4........ Καταχρηστική ενοχή................................................................................... 24
9..... Ενοχή και ευθύνη........................................................................................................ 25
9.1........ Έννοια ευθύνης οφειλέτη............................................................................ 25
9.2........ Οφειλή και ευθύνη....................................................................................... 26
9.3........ Απεριόριστη και περιορισμένη ευθύνη.................................................... 27
9.4........ Ευθύνη τρίτων.............................................................................................. 27
9.5........ Είδη ευθύνης ανάλογα με το γενεσιουργό λόγο της ενοχής.................. 27
9.6........ Ευθύνη και υπαιτιότητα.............................................................................. 28
9.7........ Είδη ευθύνης ανάλογα με την υπαιτιότητα.............................................. 28
9.8........ Άλλες διακρίσεις της ευθύνης..................................................................... 28
10... Ενοχή και σχέσεις φιλοφροσύνης............................................................................ 29
10.1...... Η διάκριση................................................................................................... 29
10.2...... Παραδείγματα.............................................................................................. 29
10.3...... Κριτήρια διακρίσεως.................................................................................. 30
10.4...... Η ευθύνη........................................................................................................ 30
10.5...... Συμβατική υποχρέωση προστασίας......................................................... 31
11... Ενοχή και «βάρος»..................................................................................................... 31
11.1...... Έννοια βάρους............................................................................................. 31
11.2...... Παραδείγματα. – Διάκριση από ενοχή..................................................... 32
11.3...... Ρύθμιση του βάρους.................................................................................... 32
12... Ατελείς ενοχές.............................................................................................................. 32
12.1...... Έννοια, ορολογία........................................................................................ 32
12.2...... Περιπτωσιολογία......................................................................................... 33
12.3...... Προσπάθειες ταξινομήσεως....................................................................... 33
12.4...... Δικαιολογία των ατελών ενοχών.............................................................. 34
12.5...... Η ρύθμιση..................................................................................................... 34
13... Το αντικείμενο της ενοχής: Η παροχή.................................................................... 34
13.1...... Έννοια παροχής........................................................................................... 35
13.2...... Όφελος του δανειστή................................................................................... 36
13.3...... Παροχή περιουσιακή και μη περιουσιακή.............................................. 37
13.4...... Χαρακτηριστικά της παροχής................................................................... 37
13.5...... Πρωτογενής και δευτερογενής παροχή.................................................... 37
13.6...... Κύριες, παρεπόμενες και δευτερεύουσες παροχές .................................. 38
13.6.1.... Κύρια παροχή.............................................................................. 38
13.6.2.... Παρεπόμενη παροχή.................................................................. 38
13.6.3.... Γενική παρεπόμενη υποχρέωση συμπεριφοράς.................... 39
13.6.4.... Δευτερεύουσα παροχή................................................................ 40
13.7...... Είδη παροχής............................................................................................... 41
13.8...... Η παροχή στην καταχρηστική ενοχή....................................................... 41
13.9...... Η παράλειψη ως παροχή............................................................................ 41
14... Επισκόπηση ενοχικών σχέσεων (με βάση το γενεσιουργό λόγο)....................... 43
14.1...... Γενικά............................................................................................................ 43
14.2...... Δικαιοπρακτικές ενοχικές σχέσεις............................................................ 43
14.2.1.... Ενοχές από σύμβαση.................................................................. 43
14.2.2.... Ενοχές από μονομερή δικαιοπραξία....................................... 44
14.3...... Επισκόπηση επώνυμων συμβάσεων του Αστικού Κώδικα................... 44
14.4...... Εξωδικαιοπρακτικές ενοχικές σχέσεις, επισκόπηση............................. 46
15... Η ενοχή σχέση ιδιωτικού δικαίου............................................................................ 46
Β. Η ΕΝΟΧΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΑ (ΣΥΜΒΑΣΗ).......................................................... 47
16... Η ενοχική δικαιοπραξία γενικά............................................................................... 47
16.1...... Έννοια ενοχικής δικαιοπραξίας............................................................... 47
16.2...... Μονομερής δικαιοπραξία ή σύμβαση;.................................................... 48
16.3...... Η βασική διάκριση των ενοχικών δικαιοπραξιών................................ 48
16.4...... Οι εφαρμοστέοι κανόνες............................................................................ 49
17... Η υποσχετική δικαιοπραξία..................................................................................... 49
17.1...... Έννοια υποσχετικής δικαιοπραξίας......................................................... 49
17.2...... Χαρακτηριστικά υποσχετικής δικαιοπραξίας........................................ 50
17.3...... Επώνυμες και ανώνυμες υποσχετικές δικαιοπραξίες/συμβάσεις......... 51
17.4...... Είδη υποσχετικών συμβάσεων.................................................................. 51
18... Η εκποιητική (ενοχική) δικαιοπραξία.................................................................... 51
18.1...... Έννοια εκποιητικής (ενοχικής) δικαιοπραξίας...................................... 51
18.2...... Χαρακτηριστικά της εκποιητικής (ενοχικής) δικαιοπραξίας.............. 52
18.3...... «Διαπλαστικές» δικαιοπραξίες.................................................................. 52
18.4...... Είδη................................................................................................................ 53
19... Δικαιοπραξίες υποσχετικές άμα και εκποιητικές.................................................. 53
19.1...... Γενικά............................................................................................................ 53
19.2...... Ενοχικές δικαιοπραξίες, με τις οποίες αλλοιώνεται ενοχικό δικαίωμα 53
19.3...... Σύμπτωση υποσχετικής, που αποτελεί την αιτία, και εκποιητικής δικαιοπραξίας 53
19.4...... Ειδικές παρατηρήσεις................................................................................. 54
20... Είδη υποσχετικών συμβάσεων................................................................................. 55
20.1...... Γενικά............................................................................................................ 56
20.2...... Συναινετικές και παραδοτικές συμβάσεις................................................ 56
20.2.1.... Συναινετικές ................................................................................ 56
20.2.2.... Παραδοτικές ............................................................................... 56
20.2.3.... Διαφοροποιήσεις ....................................................................... 57
20.2.4.... Κριτική......................................................................................... 57
20.3...... Χαριστικές, επαχθείς, τυχηρές συμβάσεις................................................ 57
20.3.1.... Χαριστικές .................................................................................. 57
20.3.2.... Επαχθείς ...................................................................................... 58
20.3.3.... Τυχηρές......................................................................................... 58
20.4...... Πρόσκαιρες και διαρκείς συμβάσεις........................................................ 60
20.4.1.... Πρόσκαιρες.................................................................................. 60
20.4.2.... Διαρκείς........................................................................................ 60
20.4.3.... Σημασία διακρίσεως.................................................................. 61
20.4.4.... Τμηματική καταβολή παροχής................................................. 61
20.4.5.... Περιοδικές παροχές.................................................................... 62
20.4.6.... Επαναλαμβανόμενη παροχή..................................................... 62
20.5...... Ετεροβαρείς και αμφοτεροβαρείς συμβάσεις......................................... 62
20.5.1.... Ετεροβαρείς................................................................................. 62
20.5.2.... Αμφοτεροβαρείς......................................................................... 63
20.5.3.... Στοιχεία έννοιας αμφοτεροβαρούς συμβάσεως..................... 63
20.5.4.... Ατελώς αμφοτεροβαρείς............................................................ 65
20.5.5.... Η αυτονομία των μερών............................................................ 65
20.5.6.... Πρακτική σημασία της διακρίσεως......................................... 65
20.5.7.... Ειδικά θέματα ανταλλαγής παροχών....................................... 65
20.6...... Αιτιώδεις και αναιτιώδεις συμβάσεις....................................................... 66
20.6.1.... Αιτία.............................................................................................. 66
20.6.2.... Αιτιώδεις...................................................................................... 67
20.6.3.... Αναιτιώδεις.................................................................................. 67
20.6.4.... Επισκόπηση αιτιωδών και αναιτιωδών ενοχικών δικαιοπραξιών 67
20.7...... Άλλες διακρίσεις.......................................................................................... 67
20.8...... Ειδικά θέματα............................................................................................... 68
20.8.1.... Συμβατικές σχέσεις «εν τοις πράγμασι».................................. 68
20.8.2.... Σύμβαση – πλαίσιο..................................................................... 69
20.8.3.... Άλλα είδη συμβάσεων................................................................ 69
21... Η ρύθμιση των ενοχικών συμβάσεων..................................................................... 70
21.1...... Γενικά............................................................................................................ 70
21.2...... Ειδικές ρυθμίσεις......................................................................................... 70
21.2.1.... Ετεροβαρείς................................................................................. 71
21.2.2.... Αμφοτεροβαρείς......................................................................... 71
21.2.3.... Επώνυμες...................................................................................... 71
21.2.4.... Ανώνυμες...................................................................................... 71
21.3...... Ειδικότερα οι μικτές συμβάσεις................................................................ 71
21.4...... Ειδικότερα η σώρευση συμβάσεων.......................................................... 73
21.5...... Ειδικότερα οι γενικοί όροι συναλλαγών................................................. 74
Γ. ΥΠΑΙΤΙΟΤΗΤΑ, ΤΥΧΗΡΟ, ΑΝΩΤΕΡΗ ΒΙΑ........................................................... 76
i. Υπαιτιότητα...................................................................................................................... 76
22... Έννοια και είδη υπαιτιότητας................................................................................... 76
22.1...... Γενικά............................................................................................................ 76
22.2...... Έννοια υπαιτιότητας................................................................................... 77
22.3...... Είδη – βαθμοί υπαιτιότητας....................................................................... 77
22.4...... Η ρύθμιση..................................................................................................... 77
23... Ο δόλος......................................................................................................................... 78
23.1...... Έννοια, παραδείγματα................................................................................ 78
23.2...... Στοιχεία της έννοιας του δόλου................................................................. 79
23.2.1.... Γνώση του άδικου χαρακτήρα της πράξεως........................... 79
23.2.2.... Πρόβλεψη του παράνομου αποτελέσματος............................. 80
23.2.3.... Επιδίωξη ή αποδοχή του παράνομου αποτελέσματος.......... 80
23.2.4.... Ειδικά θέματα.............................................................................. 81
23.3...... Είδη δόλου............................................................................................ ....... 81
23.3.1.... Άμεσος δόλος............................................................................... 82
23.3.2.... Έμμεσος, ενδεχόμενος δόλος..................................................... 82
23.4...... Οι θεωρίες για το δόλο................................................................................ 82
23.4.1.... Θεωρία αποδοχής....................................................................... 83
23.4.2.... Θεωρία βουλήσεως..................................................................... 83
23.4.3.... Θεωρία γνώσεως ή προβλέψεως............................................... 83
23.5...... Θέματα ορολογίας....................................................................................... 83
23.6...... Δόλος και πλάνη.......................................................................................... 83
23.7...... Ο δόλος έννοια νομική............................................................................... 84
24... Η αμέλεια..................................................................................................................... 84
24.1...... Έννοια, παραδείγματα................................................................................ 84
24.2...... Στοιχεία της έννοιας.................................................................................... 85
24.3...... Το κριτήριο της αμέλειας........................................................................... 86
24.4...... Είδη αμέλειας............................................................................................... 86
24.4.1.... Ενσυνείδητη................................................................................. 87
24.4.2.... Μη ενσυνείδητη........................................................................... 87
24.4.3.... Βαριά............................................................................................ 87
24.4.4.... Ελαφρά......................................................................................... 88
24.4.5.... Ελαφρά συγκεκριμένη............................................................... 88
24.5...... Πρακτική σημασία διακρίσεως ειδών...................................................... 89
24.6...... Η αμέλεια έννοια νομική............................................................................ 90
24.7...... Αμέλεια και παράνομο............................................................................... 90
25... Η ικανότητα προς καταλογισμό.............................................................................. 92
25.1...... Γενικά............................................................................................................ 92
25.2...... Έννοια ικανότητας προς καταλογισμό, ορολογία................................. 92
25.3...... Η ρύθμιση, ο κανόνας................................................................................. 93
25.4...... Κατηγορίες προσώπων ανάλογα με τον καταλογισμό.......................... 93
25.4.1.... Πρόσωπα απολύτως ανίκανα ................................................... 93
25.4.2.... Πρόσωπα με μειωμένη ικανότητα ........................................... 94
25.4.3.... Πρόσωπα ικανά.......................................................................... 94
25.5...... Ευθύνη ακαταλογίστων.............................................................................. 95
26... Επαύξηση ή μείωση της ευθύνης (απαλλακτικές ρήτρες)..................................... 96
26.1...... Γενικά............................................................................................................ 96
26.2...... Έννοια απαλλακτικής ρήτρας................................................................... 97
26.3...... Η ΑΚ 332 § 1............................................................................................... 98
26.4...... Η ΑΚ 332 § 2 εδ. α’..................................................................................... 99
26.5...... Η ΑΚ 332 § 2 εδ. β΄.................................................................................. 100
26.5α.... Προβλήματα............................................................................................... 101
26.6...... Άλλες περιπτώσεις ακυρότητας απαλλακτικής ρήτρας....................... 101
26.7...... Απαλλακτική ρήτρα και αδικοπραξία................................................... 101
ii. Τυχηρό, ανώτερη βία................................................................................................... 103
27... Τυχηρό σε ευρεία έννοια......................................................................................... 103
27.1...... Γενικά......................................................................................................... 103
27.2...... Η ευρεία έννοια του τυχηρού................................................................... 103
27.3...... Ευθύνη για τυχηρά.................................................................................... 104
27.4...... Διακρίσεις τυχηρού................................................................................... 104
27.5...... Θέματα ορολογίας..................................................................................... 104
28... Η διάκριση τυχηρού και ανώτερης βίας............................................................... 105
28.1...... Γενικά......................................................................................................... 105
28.2...... Η αντικειμενική θεωρία........................................................................... 106
28.3...... Η υποκειμενική θεωρία............................................................................ 106
28.4...... Άλλες λύσεις............................................................................................... 107
28.4.1.... Σχηματοποίηση περιπτώσεων ανώτερης βίας..................... 107
28.4.2.... Κρίση κατά περίπτωση............................................................ 108
28.4.3.... Περιστατικό ανώτερης βίας και αποτροπή ζημίας............. 108
28.5...... Τυχηρό και ανώτερη βία έννοιες νομικές............................................. 109
29... Ειδικά θέματα........................................................................................................... 109
29.1...... Ο όρος «τυχηρό» στο νόμο ή σε δικαιοπραξία, έννοια....................... 109
29.2...... Πρακτική σημασία τυχηρού.................................................................... 109
ΙΙΙ.. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ................................................... 111
30... Γενικά........................................................................................................................ 111
30.1...... Έννοια......................................................................................................... 111
30.2...... Νομοθετική αξιολογική στάθμηση συμφερόντων και γενικές αρχές 111
30.3...... Ερμηνεία κανόνα δικαίου και γενικές αρχές........................................ 112
30.4...... Οι γενικές αρχές του Ενοχικού Δικαίου................................................ 113
31... Η αρχή της σχετικότητας........................................................................................ 113
31.1...... Η σχετικότητα του ενοχικού δικαιώματος............................................ 114
31.2...... Σύγκριση ενοχικού και εμπράγματου δικαιώματος............................ 114
31.3...... Η σχετικότητα της ενοχής γενικότερα – Απολυτότητα....................... 115
31.4...... Εξαιρέσεις.................................................................................................. 117
31.4.1.... Εξαιρέσεις με διάταξη νόμου.................................................. 118
31.4.2.... Εξαιρέσεις με βάση την καλή πίστη και τα χρηστά ήθη 119
31.4.3.... Ειδικότερα οι πραγματοπαγείς ενοχές.................................. 120
31.4.4.... Ειδικότερα το ενοχικό δικαίωμα προς κατοχή ................. 120
31.4.5.... Γενικές παρατηρήσεις.............................................................. 120
31.5...... Η «εμπραγμάτωση» ενοχικών δικαιωμάτων........................................ 120
31.6...... Σύγκρουση ενοχικών δικαιωμάτων....................................................... 121
31.7...... Egra omnes ενέργεια της δικαιοκτησίας ενοχικού δικαιώματος...... 122
32... Η αρχή της εύνοιας προς το ασθενέστερο μέρος................................................. 122
32.1...... Εύνοια προς τον οφειλέτη;...................................................................... 122
32.2...... Εύνοια προς το ασθενέστερο μέρος........................................................ 123
32.3...... Εύνοια προς τον καταναλωτή................................................................. 124
33... Η αρχή της καλής πίστεως και των συναλλακτικών ηθών................................ 125
33.1...... Έννοια καλής πίστεως.............................................................................. 125
33.2...... Έννοια συναλλακτικών ηθών.................................................................. 126
33.3...... Σχέση καλής πίστεως και συναλλακτικών ηθών.................................. 126
33.4...... Η «αντικειμενικότητα» της καλής πίστεως........................................... 127
33.5...... Η προσέγγιση της αρχής.......................................................................... 127
33.6...... Η διεύρυνση της αρχής............................................................................. 128
33.7...... Η συγκεκριμενοποίηση της αρχής. – Περιπτωσιολογία..................... 129
33.7.1.... Ειδικές διατάξεις..................................................................... 129
33.7.2.... Επίδραση στην κύρια παροχή................................................ 130
33.7.3.... Δημιουργία παρεπόμενων υποχρεώσεων............................. 130
33.7.4.... Κατάργηση της ενοχής............................................................. 131
33,7.5.... Μετενέργεια ενοχικής σχέσεως............................................. 131
33.7.6.... Άλλα θέματα.............................................................................. 131
33.8...... Η λειτουργία της αρχής............................................................................ 132
33.9...... Φύση της αρχής......................................................................................... 132
33.10.... Η εφαρμογή της αρχής............................................................................. 133
33.10.1.. Συνέπειες παραβάσεως............................................................ 133
33.10.2.. Επέλευση αποτελεσμάτων....................................................... 133
33.10.3.. Δικονομικά................................................................................ 134
33.11.... Σχέση με συγγενείς έννοιες ή αρχές........................................................ 134
34... Η αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων................................................................ 135
34.1...... Γενικά......................................................................................................... 135
34.2...... Έννοια ελευθερίας συμβάσεων................................................................ 136
34.3...... Ειδικότερο περιεχόμενο συμβατικής ελευθερίας................................. 137
34.4...... Συμβατική ελευθερία και αρχή του ατύπου των δικαιοπραξιών. 138
34.5...... Συμβατική ελευθερία και κλειστός αριθμός συμβάσεων.................... 138
34.6...... Περιορισμοί της ελευθερίας των συμβάσεων........................................ 138
34.6.1.... Περιορισμοί εξωτερικής ελευθερίας...................................... 139
34.6.2.... Περιορισμοί εσωτερικής ελευθερίας..................................... 140
34.6.3.... Επίμετρο.................................................................................... 141
35... Η αρχή της υπαιτιότητας και ευθύνης................................................................... 143
35.1...... Η αρχή της υπαιτιότητας.......................................................................... 143
35.2...... Η αρχή της ευθύνης................................................................................... 143
35.2.1.... Η δέσμευση του προσώπου από τις πράξεις του.................. 143
35.2.2.... Δικαιολογία της δεσμεύσεως.................................................. 143
35.2.3.... Αστική ευθύνη γενικά.............................................................. 144
35.2.4.... Δέσμευση και ευθύνη για πράξη ή για δικανική κατάσταση; 144
36... Η αρχή της αιτιώδους συνάφειας........................................................................... 145
IV.. ΕΙΔΗ ΕΝΟΧΩΝ............................................................................................................... 147
Α. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΝΟΧΩΝ................................................................................... 147
37... Οι διακρίσεις και τα κριτήριά τους....................................................................... 147
37.1...... Γενικά......................................................................................................... 147
37.2...... Τα κριτήρια των διακρίσεων.................................................................. 147
Β. ΕΙΔΗ ΕΝΟΧΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ........................................................ 148
38... «Δευτερεύουσες» διακρίσεις («δευτερεύοντα» είδη)............................................ 148
38.1...... Γενικά......................................................................................................... 148
38.2...... Ενοχές κύριες και παρεπόμενες.............................................................. 148
38.3...... Ενοχές διαρκείς και πρόσκαιρες............................................................ 149
38.4...... Ενοχές ορισμένες και αόριστες............................................................... 149
38.5...... Ενοχές θετικές και αποθετικές................................................................. 150
38.6...... Ενοχές διαιρετές και αδιαίρετες.............................................................. 151
38.7...... Άλλες διακρίσεις........................................................................................ 151
39... Ενοχές είδους και γένους......................................................................................... 151
39.1...... Γενικά......................................................................................................... 152
39.2...... Έννοια ενοχής είδους................................................................................ 152
39.3...... Έννοια ενοχής γένους............................................................................... 152
39.4...... Κριτήριο της διακρίσεως......................................................................... 153
39.5...... Η διάκριση και η διάκριση των πραγμάτων σε αντικαταστατά και μη αντικαταστατά 153
39.6...... Η ενοχή γένους στις συναλλαγές............................................................. 154
39.7...... Διαβαθμίσεις του γένους.......................................................................... 154
39.8...... Πρακτική σημασία διακρίσεως.............................................................. 155
39.8.1.... Αοριστία παροχής.................................................................... 155
39.8.2.... Κίνδυνος..................................................................................... 155
39.8.3.... Αναγκαστική εκτέλεση............................................................ 156
39.9...... Ειδικές ρυθμίσεις της ενοχής γένους...................................................... 156
39.9.1.... Η επιλογή................................................................................... 156
39.9.2.... Η συγκέντρωση, γενικά........................................................... 158
39.9.3.... Τρόποι συγκεντρώσεως........................................................... 159
39.9.4.... Συνέπειες συγκεντρώσεως....................................................... 160
39.10.... Καταχρηστικό γένος................................................................................. 161
39.11.... Θέματα κινδύνου στις ενοχές είδους....................................................... 161
40... Διαζευκτική ενοχή – Διαζευκτική ευχέρεια.......................................................... 162
40.1...... Έννοια διαζευκτικής ενοχής.................................................................... 162
40.2...... Ρύθμιση, πρακτική σημασία, γενεσιουργοί λόγοι διαζευκτικής ενοχής 163
40.3...... Διάκριση από συγγενείς έννοιες............................................................. 163
40.3.1.... Ενοχή γένους............................................................................. 163
40.3.2.... Εκλεκτική ή διαζευκτική συρροή δικαιωμάτων.................. 164
40.3.3.... Διαζευκτική ευχέρεια............................................................... 165
40.3.4.... Διαζευκτική πλειονότητα δανειστών..................................... 165
40.4...... Τα προβλήματα......................................................................................... 165
40.5...... Η απλοποίηση........................................................................................... 165
40.5.1.... Τρόποι απλοποιήσεως............................................................. 166
40.5.2.... Συνέπειες απλοποιήσεως......................................................... 166
40.6...... Η επιλογή................................................................................................... 167
40.6.1.... Το δικαίωμα επιλογής............................................................. 167
40.6.2.... Δικαιούχος του δικαιώματος επιλογής................................. 167
40.6.3.... Άσκηση του δικαιώματος επιλογής....................................... 168
40.7...... Ο κίνδυνος. – Αδυναμία παροχής........................................................... 169
40.7.1.... Οι ΑΚ 311, 312......................................................................... 170
40.7.2.... Οι ΑΚ 313, 314......................................................................... 170
40.8...... Διαζευκτική ευχέρεια, είδη....................................................................... 170
40.8.1.... Έννοια........................................................................................ 171
40.8.2.... Γενεσιουργός λόγος................................................................. 171
40.8.3.... Ρύθμιση διαζευκτικής ευχέρειας οφειλέτη............................ 172
40.8.4.... Ρύθμιση διαζευκτικής ευχέρειας δανειστή............................ 172
41... Απόδοση δαπανών................................................................................................... 173
41.1...... Έννοια δαπάνης......................................................................................... 173
41.2...... Η δημιουργούμενη ενοχή......................................................................... 174
41.3...... Η παροχή.................................................................................................... 175
41.3.1.... Απόδοση δαπάνης.................................................................... 175
41.3.2.... Καταβολή τόκου....................................................................... 175
41.3.3.... Αποκλεισμός τοκοδοσίας........................................................ 176
41.4...... Η άσκηση της αξιώσεως.......................................................................... 176
42... Δικαίωμα αφαιρέσεως – Επαναφορά πράγματος στην προηγούμενη κατάσταση 176
42.1...... Το δικαίωμα αφαιρέσεως........................................................................ 176
42.1.1.... Έννοια κατασκευάσματος....................................................... 177
42.1.2.... Η δημιουργούμενη σχέση........................................................ 177
42.1.3.... Φύση δικαιώματος αφαιρέσεως............................................. 178
42.1.4.... Άσκηση δικαιώματος αφαιρέσεως........................................ 178
42.2...... Ειδικότερα η επαναφορά του κύριου πράγματος στην προηγούμενη κατάσταση 179
42.3...... Αποκλεισμός του δικαιώματος αφαιρέσεως......................................... 180
43... Λογοδοσία................................................................................................................. 180
43.1...... Γενικά, η ΑΚ 303...................................................................................... 180
43.2...... Η δημιουργούμενη σχέση........................................................................ 181
43.2.1.... Τα μέρη...................................................................................... 181
43.2.2.... Η παροχή................................................................................... 182
43.2.3.... Άσκηση και ικανοποίηση αξιώσεως..................................... 182
43.2.4.... Παραίτηση................................................................................. 182
44... Απόδοση ομάδας...................................................................................................... 183
44.1...... Η ΑΚ 304................................................................................................... 183
44.2...... Η δημιουργούμενη ενοχή......................................................................... 183
45... Άλλες ενοχές.............................................................................................................. 184
Γ. Η ΧΡΗΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΧΗ.......................................................................................... 185
46... Γενικά........................................................................................................................ 185
46.1...... Έννοια χρηματικής ενοχής...................................................................... 185
46.2...... Γενεσιουργοί λόγοι χρηματικής ενοχής................................................ 185
46.3...... Πρακτική χρησιμότητα χρηματικής ενοχής......................................... 185
46.4...... Ρύθμιση χρηματικής ενοχής, γενικά....................................................... 185
46.5...... Φύση χρηματικής ενοχής......................................................................... 186
47... Χρήμα........................................................................................................................ 186
47.1...... Λειτουργία και έννοια του χρήματος..................................................... 187
47.1.1.... Κοινό μέτρο αξίας.................................................................... 188
47.1.2.... Κοινό ανταλλακτικό μέσο....................................................... 188
47.2...... Ευρεία και στενή έννοια χρήματος......................................................... 188
47.2.1.... Χρήμα σε ευρεία έννοια........................................................... 189
47.2.2.... Χρήμα σε στενή έννοια............................................................ 190
47.3...... Ημεδαπό και αλλοδαπό νόμισμα............................................................ 190
47.4...... Αξία χρήματος........................................................................................... 191
47.4.1.... Ονομαστική αξία...................................................................... 191
47.4.2.... Πραγματική αξία...................................................................... 191
47.4.3.... Υλική αξία................................................................................. 192
47.4.4.... «Εσωτερική» αξία χαρτονομίσματος.................................... 192
48... Το νομισματικό σύστημα........................................................................................ 192
48.1...... Έννοια νομισματικού συστήματος......................................................... 192
48.2...... Αρχές του (ελληνικού) νομισματικού συστήματος............................... 193
48.2.1.... Η νομισματική κυκλοφορία................................................... 193
48.2.2.... Το νόμιμα κυκλοφορούν χρήμα............................................ 193
48.2.3.... Αναγκαστική κυκλοφορία...................................................... 194
48.2.4.... Αρχή ονομαστικής αξίας......................................................... 194
48.3...... Ασφαλιστικές ρήτρες................................................................................ 195
[49.. Ασφαλιστικές ρήτρες............................................................................................... 196
50... Η απαγόρευση των ασφαλιστικών ρητρών......................................................... 198
51... Συνέπειες παραβιάσεως της απαγορεύσεως......................................................... 199
52... Εξαιρέσεις από την απαγόρευση.......................................................................... 200]
53... Η ρύθμιση της χρηματικής ενοχής γενικά............................................................ 200
53.1...... Γενικά......................................................................................................... 200
53.2...... Εφαρμογή κανόνων ενοχής γένους........................................................ 200
53.3...... Αδυναμία παροχής.................................................................................... 201
53.4...... Τόπος παροχής.......................................................................................... 202
53.5...... Υπερημερία................................................................................................ 202
53.5.1.... Οφειλέτη..................................................................................... 202
53.5.2.... Δανειστή..................................................................................... 202
53.6...... Αναγκαστική εκτέλεση............................................................................. 202
53.7...... Αποζημίωση............................................................................................... 202
53.8...... Συναλλαγματική κ.λπ............................................................................... 202
54... Χρηματική ενοχή σε ξένο νόμισμα....................................................................... 202
54.1...... Γενικά......................................................................................................... 203
54.2...... Η ΑΚ 291................................................................................................... 203
54.3...... Η ΑΚ 292................................................................................................... 205
54.3.1.... Υπερημερία οφειλέτη............................................................... 205
54.3.2.... Υπερημερία δανειστή............................................................... 205
55... Νομιναλιστική αρχή και υποτίμηση του νομίσματος........................................ 205
55.1...... Το πρόβλημα της αναπροσαρμογής...................................................... 205
55.2...... Χρηματικές ενοχές, στις οποίες δεν εφαρμόζεται η νομιναλιστική αρχή 206
55.3...... Επίμετρο..................................................................................................... 207
Δ. ΤΟΚΟΣ.......................................................................................................................... 209
56... Έννοια, φύση και είδη τόκου................................................................................. 209
56.1...... Έννοια τόκου............................................................................................. 209
56.2...... Υπολογισμός τόκου.................................................................................. 210
56.3...... Διάκριση από συγγενείς έννοιες............................................................. 210
56.4...... Πολιτικός καρπός..................................................................................... 211
56.5...... Τόκος και χρηματική ενοχή.................................................................... 211
56.6...... Η ρύθμιση του τόκου................................................................................ 212
56.7...... Είδη τόκου.................................................................................................. 212
56.8...... Παρατήρηση de lege ferenda.................................................................. 213
57... Η ενοχή τόκου ως παρεπόμενη ενοχή................................................................... 214
57.1...... Γενικά......................................................................................................... 214
57.2...... Συνέπειες παρεπόμενου χαρακτήρα................................................. ..... 214
57.3...... Αυτοτέλεια ενοχής τόκου......................................................................... 215
58... Ύψος τόκου............................................................................................................... 215
58.1...... Γενικά......................................................................................................... 215
58.2...... Η βασική ρύθμιση..................................................................................... 216
58.3...... Ύψος τόκου υπερημερίας και δικαιοπρακτικού.................................. 216
58.4...... Συνυπολογισμός πλασματικού τόκου.................................................... 216
58.5...... Υπέρβαση ορίου δικαιοπρακτικού τόκου............................................ 217
59... Χρόνος καταβολής του τόκου................................................................................ 219
59.1...... Χρόνος καταβολής δικαιοπρακτικού τόκου........................................ 219
59.2...... Χρόνος καταβολής νόμιμου τόκου........................................................ 220
60... Ανατοκισμός............................................................................................................. 220
60.1...... Έννοια......................................................................................................... 220
60.2...... Το πρόβλημα............................................................................................. 220
60.3...... Ο κανόνας ΑΚ 296 § 1............................................................................. 221
60.3.1.... Συμβατικός ανατοκισμός........................................................ 221
60.3.2.... Μονομερής ανατοκισμός........................................................ 222
60.4...... Ειδικές περιπτώσεις ανατοκισμού.......................................................... 222
61... Απόσβεση – παραγραφή τόκων............................................................................ 223
61.1...... Απόσβεση τόκων....................................................................................... 223
61.2...... Παραγραφή τόκων.................................................................................... 223
Ε. Η ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ...................................................................................................... 224
i. Γενικά.............................................................................................................................. 224
62... Έννοια και προϋποθέσεις αποζημιώσεως............................................................ 224
62.1...... Έννοια αποζημιώσεως............................................................................. 224
62.2...... Αποζημίωση, διαφέρον............................................................................ 224
62.3...... Νομική – κοινωνική σημασία αποζημιώσεως..................................... 225
62.4...... Προϋποθέσεις της ενοχής αποζημιώσεως.............................................. 225
62.5...... Αστική ευθύνη σε στενή έννοια............................................................... 226
62.6...... Η ρύθμιση της ενοχής προς αποζημίωση.............................................. 226
ii. Ζημία.............................................................................................................................. 227
63... Έννοια και είδη ζημίας............................................................................................ 227
63.1...... Λειτουργική σημασία της ζημίας............................................................ 227
63.2...... Έννοια ζημίας............................................................................................ 227
63.3...... Θεωρία της διαφοράς............................................................................... 228
63.4...... Φυσική ή κανονιστική έννοια της ζημίας............................................. 228
63.5...... Είδη ζημίας................................................................................................. 229
64... Ζημία περιουσιακή και μη περιουσιακή.............................................................. 229
64.1...... Έννοια περιουσιακής ζημίας................................................................... 229
64.2...... Έννοια μη περιουσιακής ζημίας............................................................. 230
64.3...... Ηθική βλάβη – ψυχική οδύνη................................................................. 230
64.3.1.... Ηθική βλάβη και θεωρία της διαφοράς................................ 231
64.3.2.... Υποκείμενα ηθικής βλάβης και ψυχικής οδύνης................. 231
65... Ζημία θετική και αποθετική................................................................................... 232
65.1...... Έννοια θετικής ζημίας.............................................................................. 232
65.2...... Έννοια αποθετικής ζημίας....................................................................... 232
65.3...... Ειδικότερα η ΑΚ 298 εδ. β’..................................................................... 233
65.4...... Παράνομο ή ανήθικο διαφυγόν κέρδος................................................. 234
65.5...... Οι ΑΚ 928 εδ. α’ και 931......................................................................... 234
65.6...... Θετική και αποθετική ηθική βλάβη....................................................... 235
66... Ζημία αυτούσια και ζημία λογιστική.................................................................... 235
66.1...... Έννοια αυτούσιας ζημίας......................................................................... 235
66.2...... Έννοια λογιστικής ζημίας........................................................................ 235
66.3...... Πρακτική σημασία της διακρίσεως........................................................ 235
67... Ζημία αφηρημένη και ζημία συγκεκριμένη......................................................... 236
67.1...... Έννοια αφηρημένης ζημίας..................................................................... 237
67.2...... Έννοια συγκεκριμένης ζημίας................................................................. 237
67.3...... Λόγος και κριτήρια διακρίσεως............................................................. 237
67.4...... Πρακτική σημασία της διακρίσεως: Συγκεκριμένος και αφηρημένος υπολογισμός της αποζημιώσεως...................................................................................................................... 238
67.5...... Στην ηθική βλάβη..................................................................................... 239
67.6...... Η λεγόμενη από διαθέσεως αξία............................................................. 239
68... Ζημία άμεση και ζημία έμμεση.............................................................................. 239
68.1...... Έννοια άμεσης ζημίας.............................................................................. 239
68.2...... Έννοια έμμεσης ζημίας............................................................................. 239
68.3...... Πρακτική σημασία της διακρίσεως........................................................ 240
69... Ζημία παρούσα και ζημία μέλλουσα..................................................................... 240
69.1...... Έννοια παρούσας ζημίας......................................................................... 240
69.2...... Έννοια μέλλουσας ζημίας........................................................................ 241
69.3...... Μέλλουσα θετική και αποθετική ζημία................................................. 241
69.4...... Πρακτική σημασία διακρίσεως.............................................................. 241
69.5...... Μέλλουσα ηθική βλάβη........................................................................... 242
iii. Νόμιμος λόγος ευθύνης............................................................................................... 243
70... Γενικά........................................................................................................................ 243
70.1...... Casus sentit dominus............................................................................... 243
70.2...... Έννοια νόμιμου λόγου ευθύνης............................................................... 243
70.3...... Θέματα ορολογίας..................................................................................... 243
70.4...... Διακρίσεις νόμιμων λόγων ευθύνης....................................................... 244
70.5...... Η ρύθμιση των νόμιμων λόγων ευθύνης................................................ 244
71... Νόμιμοι λόγοι πρωτογενούς ευθύνης ex lege...................................................... 244
71.1...... Γενικά......................................................................................................... 244
71.2...... Ευθύνη από αδικοπραξία, διακινδύνευση............................................. 245
71.3...... Ευθύνη από τις διαπραγματεύσεις.......................................................... 245
71.4...... Ευθύνη από ειδική διάταξη νόμου.................................................... ..... 246
72... Η δικαιοπραξία ως νόμιμος λόγος πρωτογενούς ευθύνης................................. 246
73... Νόμιμος λόγος δευτερογενούς ευθύνης................................................................. 247
73.1...... Γενικά......................................................................................................... 247
73.2...... Το δευτερογενές της ευθύνης.................................................................... 247
73.3...... Θέματα ορολογίας..................................................................................... 247
74... Συνήθη χαρακτηριστικά των νόμιμων λόγων ευθύνης...................................... 247
iv. Αιτιώδης συνάφεια...................................................................................................... 249
75... Γενικά........................................................................................................................ 249
75.1...... Η σχέση αιτίου - αιτιατού........................................................................ 249
75.2...... Η νομοθετική πρόβλεψη.......................................................................... 249
75.3...... Οι θεωρίες για την αιτιώδη συνάφεια.................................................... 249
75.4...... Αιτιώδης συνάφεια ιδρυτική και πληρωτική της ευθύνης.................. 250
76... Θεωρία του ισοδυνάμου των όρων.................................................................. ..... 250
76.1...... Γενικά......................................................................................................... 250
76.2...... Παραδείγματα............................................................................................ 251
76.3...... Θέματα ορολογίας..................................................................................... 251
76.4...... Αιτιώδης συνάφεια και θεωρία του ισοδυνάμου των όρων................ 252
76.5...... Η παράλειψη ως αναγκαίος όρος........................................................... 252
76.6...... Κριτική της θεωρίας................................................................................. 252
76.7...... Προσπάθειες αμβλύνσεως........................................................................ 252
76.8...... Χρησιμότητα της θεωρίας........................................................................ 253
77... Η θεωρία της πρόσφορης αιτιώδους συνάφειας................................................. 253
77.1...... Γενικά......................................................................................................... 254
77.2...... Θέματα ορολογίας..................................................................................... 254
77.3...... Πρόσφορη αιτιώδης συνάφεια ή πρόσφορο αίτιο;............................. 254
77.4...... Θετική ή αρνητική διατύπωση της προσφορότητας;.......................... 255
77.5...... Η διαφορά μεταξύ θεωρίας του ισοδυνάμου των όρων και θεωρίας της πρόσφορης αιτίας 255
77.6...... Κριτήρια της προσφορότητας................................................................. 255
77.7...... Κριτικές παρατηρήσεις............................................................................ 256
78... Η θεωρία του σκοπού.............................................................................................. 257
78.1...... Γενικά......................................................................................................... 257
78.2...... Παραδείγματα............................................................................................ 257
78.3...... Κριτικές παρατηρήσεις............................................................................ 258
79... Ειδικά θέματα αιτιώδους συνάφειας..................................................................... 259
79.1...... Γενικά......................................................................................................... 259
79.2...... Αιτιότητα περισσότερων προσώπων..................................................... 259
79.2.1.... Κοινή.......................................................................................... 260
79.2.2.... Σωρευτική.................................................................................. 260
79.2.3.... Διαζευκτική............................................................................... 260
79.3...... Συμβολή τρίτων στη ζημία...................................................................... 260
79.3.1.... Πρόκληση ζημίας από τρίτον................................................. 261
79.3.2.... Πρόκληση ζημίας από ευνοηθείσα συμπεριφορά............... 261
79.3.3.... Επαύξηση ζημίας...................................................................... 261
79.3.4.... Διακοπή αιτιώδους συνάφειας............................................... 262
79.3.5.... Ευθύνη τρίτου............................................................................ 262
79.4...... Προλαμβάνουσα αιτιότητα...................................................................... 263
79.4.1.... Παραδείγματα........................................................................... 263
79.4.2.... Ζητήματα ορολογίας................................................................ 263
79.4.3.... Η ρύθμιση.................................................................................. 263
79.4.4.... Κρατούσα γνώμη...................................................................... 264
79.4.5.... Άλλες γνώμες............................................................................. 264
79.4.6.... Αρχές.......................................................................................... 264
79.5...... Διαζευκτική νόμιμη συμπεριφορά......................................................... 265
79.6...... Ευπάθεια ζημιωθέντος αγαθού................................................................ 265
79.7...... Συνήθης βιοτικός κίνδυνος...................................................................... 266
79.8...... Συμβολή ζημιωθέντος στη ζημία............................................................ 266
80... Επίμετρο – Συμπεράσματα..................................................................................... 267
80.1...... Αιτιώδης συνάφεια και καταλογισμός ζημίας...................................... 267
80.2...... Περιορισμός καταλογιστέων ζημιών..................................................... 267
80.3...... Προσπάθειες περαιτέρω περιορισμών................................................... 267
81... Δικονομικά............................................................................................................... 268
81.1...... Βάρος αποδείξεως..................................................................................... 268
81.2...... Έλεγχος ΑΠ................................................................................................ 268
v. Αντικείμενο αποζημιώσεως........................................................................................ 270
82... Γενικά........................................................................................................................ 270
83... Η χρηματική αποζημίωση...................................................................................... 270
83.1...... Ο κανόνας................................................................................................... 270
83.2...... Τρόπος καταβολής.................................................................................... 271
83.3...... Χρόνος και τρόπος υπολογισμού........................................................... 271
84... Η αυτούσια αποζημίωση......................................................................................... 271
84.1...... Η ΑΚ 297 εδ. β’......................................................................................... 271
84.2...... Έννοια αυτούσιας αποζημιώσεως.......................................................... 272
84.3...... Προϋποθέσεις επιδικάσεως αυτούσιας αποζημιώσεως....................... 272
84.4...... Ειδικά θέματα............................................................................................ 274
84.4.1.... Συνδυασμός χρηματικής και αυτούσιας αποζημιώσεως 274
84.4.2.... Αυτούσια αποζημίωση έναντι καταβολής χρηματικού ποσού 274
84.4.3.... Καταβολή χρηματικού ποσού ως in natura αποζημίωση 274
84.5...... Έλεγχος ΑΠ................................................................................................ 275
85... Ικανοποίηση ηθικής βλάβης.................................................................................. 275
85.1...... Γενικά......................................................................................................... 275
85.2...... Χρηματική ικανοποίηση......................................................................... 275
85.3...... Αυτούσια αποκατάσταση......................................................................... 276
85.4...... Ειδικά θέματα............................................................................................ 277
vi. Προσδιορισμός της αποζημιώσεως.......................................................................... 278
86... Γενικά........................................................................................................................ 278
87... Θετικό και αρνητικό διαφέρον.............................................................................. 278
87.1...... Γενικά, παραδείγματα.............................................................................. 278
87.2...... Έννοια θετικού διαφέροντος................................................................... 279
87.3...... Έννοια αρνητικού διαφέροντος, ευρεία – στενή.................................. 280
87.4...... Διάκριση από θετική και αποθετική ζημία........................................... 281
87.5...... Περιπτώσεις αρνητικού διαφέροντος.................................................... 281
87.6...... Έκταση αρνητικού διαφέροντος, περιπτωσιολογία............................ 281
87.7...... Κριτικές παρατηρήσεις............................................................................ 282
88... Πλήρης και περιορισμένη αποζημίωση............................................................... 283
88.1...... Ο κανόνας και οι εξαιρέσεις.................................................................... 283
88.2...... Ειδικότερα η κατά αποκοπή αποζημίωση............................................ 283
88.3...... Εύλογη αποζημίωση................................................................................. 284
89... Χρόνος υπολογισμού της ζημίας........................................................................... 285
89.1...... Γενικά......................................................................................................... 285
89.2...... Οι γνώμες.................................................................................................... 286
89.3...... Ειδικά θέματα............................................................................................ 287
90... Ειδικές περιπτώσεις δυσχερούς υπολογισμού..................................................... 288
90.1...... Γενικά......................................................................................................... 289
90.2...... Προσβολή πράγματος.............................................................................. 289
90.2.1.... Καταστροφή καινούργιου πράγματος.................................. 289
90.2.2.... Καταστροφή μεταχειρισμένου πράγματος........................... 290
90.2.3.... Βλάβη πράγματος..................................................................... 290
90.2.4.... Άλλες ζημίες............................................................................... 291
90.3...... Αφαίρεση χρήσεως................................................................................... 291
90.4...... Προσβολή αγαθών της προσωπικότητας.............................................. 291
90.5...... Ειδικά θέματα............................................................................................ 292
90.5.1.... Δαπάνη για περιορισμό της ζημίας....................................... 292
90.5.2.... Προσβολή προσώπου και ματαίωση δαπάνης.................... 292
90.5.3.... Υποτίμηση πράγματος............................................................. 292
91... Συνυπολογισμός ζημίας και κέρδους.................................................................... 292
91.1...... Γενικά, παραδείγματα.............................................................................. 292
91.2...... Η ρύθμιση................................................................................................... 293
91.3...... Ωφέλειες προκύπτουσες άμεσα από το ζημιογόνο γεγονός................ 295
91.4...... Ωφέλειες από ενέργειες του ζημιωθέντος............................................... 295
91.5...... Ωφέλειες από ενέργειες τρίτων................................................................ 296
91.6...... Ωφέλειες με βάση ειδική διάταξη........................................................... 296
91.7...... Η αρχή της πρόσφορης αιτιότητας και ο συνυπολογισμός................ 297
91.8...... Τρόπος υπολογισμού................................................................................ 299
91.9...... Ειδικότερα στην ηθική βλάβη................................................................. 299
92... Συντρέχον πταίσμα του ζημιωθέντος.................................................................... 299
92.1...... Γενικά, παραδείγματα.............................................................................. 299
92.2...... Προϋποθέσεις εφαρμογής της ρυθμίσεως γενικά................................. 301
92.3...... Ειδικότερα η υποχρέωση αποζημιώσεως.............................................. 301
92.4...... Ειδικότερα η συμβολή του ζημιωθέντος................................................ 302
92.5...... Ειδικότερα η αιτιώδης συνάφεια............................................................ 303
92.6...... Οι συνέπειες................................................................................................ 303
92.7...... Ειδικά θέματα............................................................................................ 304
vii. Υποκείμενα της σχέσεως........................................................................................... 306
93... Ο δανειστής............................................................................................................... 306
93.1...... Γενικά, παραδείγματα.............................................................................. 306
93.2...... Ο δανειστής στη δευτερογενή ευθύνη..................................................... 306
93.3...... Ο δανειστής στην πρωτογενή ευθύνη ex lege........................................ 307
93.4...... Ο δανειστής στην πρωτογενή δικαιοπρακτική ευθύνη........................ 307
93.5...... Περισσότεροι δανειστές........................................................................... 308
94... Ο οφειλέτης............................................................................................................... 308
94.1...... Γενικά......................................................................................................... 308
94.2...... Τρίτος οφειλέτης....................................................................................... 308
94.3...... Περισσότεροι οφειλέτες........................................................................... 309
95... Ζημία τρίτου............................................................................................................. 309
V.... ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ................................................................................... 311
96... Γενικά........................................................................................................................ 311
96.1...... Έννοια εκπληρώσεως ενοχής.................................................................. 311
96.2...... Ανωμαλίες κατά την εκπλήρωση............................................................ 312
96.3...... Επισκόπηση θεμάτων............................................................................... 312
96.4...... Η ρύθμιση................................................................................................... 312
97... Καλόπιστη εκπλήρωση της ενοχής........................................................................ 312
98... Τόπος παροχής......................................................................................................... 313
98.1...... Έννοια τόπου παροχής, διακρίσεις........................................................ 314
98.2...... Καθορισμός του τόπου παροχής............................................................. 314
98.2.1.... Τόπος παροχής μη χρηματικού χρέους................................. 315
98.2.2.... Τόπος παροχής χρηματικού χρέους...................................... 316
98.3...... Διακρίσεις χρεών ανάλογα με τον τόπο παροχής................................ 316
98.3.1.... Άρσιμα....................................................................................... 316
98.3.2.... Κομίσιμα.................................................................................... 317
98.3.3.... Πέμψιμα..................................................................................... 317
98.4...... Πλειονότης παροχών................................................................................ 317
98.5...... Πρακτική σημασία τόπου παροχής........................................................ 318
98.6...... Ειδικά θέματα............................................................................................ 318
98.6.1.... Έκταση εφαρμογής της ΑΚ 322............................................. 318
98.6.2.... Αλλαγή τόπου παροχής........................................................... 318
98.6.3.... Σχέση με χρόνο παροχής......................................................... 319
98.6.4.... Άλλοι τόποι............................................................................... 319
98.6.5.... Κομίσιμα χρέη καθημερινής ζωής......................................... 319
99... Χρόνος παροχής....................................................................................................... 319
99.1...... Έννοια χρόνου παροχής.......................................................................... 319
99.2...... Ληξιπρόθεσμη παροχή............................................................................. 320
99.3...... Εκπληρώσιμη παροχή.............................................................................. 321
99.4...... Συνδυασμοί ληξιπρόθεσμης και εκπληρώσιμης παροχής.................. 321
99.5...... Οι όροι «ληξιπρόθεσμη» και «απαιτητή» παροχή............................... 321
99.6...... Καθορισμός του χρόνου παροχής.......................................................... 322
99.7...... Χρόνος παροχής ορισμένος. Δικαίωμα πρόωρης εκπληρώσεως...... 323
99.8...... Πρακτική σημασία χρόνου παροχής..................................................... 324
99.9...... Ταυτόχρονη εκπλήρωση.......................................................................... 324
100. Μερική εκπλήρωση................................................................................................. 324
100.1.... Γενικά......................................................................................................... 325
100.2.... Ο κανόνας................................................................................................... 325
100.3.... Η εφαρμογή............................................................................................... 326
100.4.... Ειδικότερα τόκος και ποινική ρήτρα.................................................... 326
100.5.... Εξαιρέσεις.................................................................................................. 327
101. Εκπλήρωση από τρίτον........................................................................................... 327
101.1.... Έννοια εκπληρώσεως από τρίτον........................................................... 328
101.2.... Ο κανόνας ΑΚ 317.................................................................................... 328
101.3.... Οι εξαιρέσεις.............................................................................................. 329
101.4.... Συνέπειες της εκπληρώσεως από τον τρίτο........................................... 329
102. Το δικαίωμα προσφοράς και υποκαταστάσεως.................................................. 331
102.1.... Γενικά......................................................................................................... 331
102.2.... Προϋποθέσεις του δικαιώματος.............................................................. 331
102.3.... Άσκηση του δικαιώματος........................................................................ 333
102.4.... Συνέπειες της ασκήσεως του δικαιώματος............................................ 333
102.5.... Η υποκατάσταση του τρίτου.................................................................... 334
103. Το δικαίωμα επισχέσεως......................................................................................... 334
103.1.... Έννοια και λειτουργία.............................................................................. 335
103.2.... Ρύθμιση. – Δικαιολογία........................................................................... 335
103.3.... Προϋποθέσεις δικαιώματος επισχέσεως................................................ 336
103.4.... Ειδικότερα οι δύο ανταπαιτήσεις........................................................... 336
103.5.... Ειδικότερα η συνάφεια των ανταπαιτήσεων......................................... 338
103.6.... Ειδικότερα το ληξιπρόθεσμο των ανταπαιτήσεων.............................. 338
103.7.... Ειδικότερα η ΑΚ 326............................................................................... 339
103.8.... Αποκλεισμός δικαιώματος επισχέσεως................................................. 339
103.9.... Απόκρουση δικαιώματος επισχέσεως.................................................... 340
103.10. Συνέπειες ασκήσεως δικαιώματος επισχέσεως..................................... 340
103.11. Ειδικά θέματα............................................................................................ 341
VI.. ΑΝΩΜΑΛΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ................................................................... 343
Α. ΓΕΝΙΚΑ........................................................................................................................ 343
i. Γενικές έννοιες............................................................................................................... 343
104. Έννοια ανώμαλης εξέλιξης - ορολογία................................................................. 343
104.1.... Γενικά......................................................................................................... 343
104.2.... Έννοια ανώμαλης εξελίξεως της ενοχής, ευρεία – στενή.................... 343
104.3.... Ορολογία.................................................................................................... 344
105. Επισκόπηση ανώμαλης εξελίξεως......................................................................... 344
105.1.... Γενικά......................................................................................................... 344
105.2.... Από την πλευρά του οφειλέτη.................................................................. 344
105.3.... Από την πλευρά του δανειστή.................................................................. 345
105.4.... Διάφορα συμπλέγματα............................................................................. 345
106. Η ρύθμιση της ανώμαλης εξελίξεως...................................................................... 345
106.1.... Επισκόπηση της ρυθμίσεως..................................................................... 345
106.2.... Κριτικές παρατηρήσεις............................................................................ 346
107. Γενικές αρχές της ρυθμίσεως.................................................................................. 347
107.1.... Γενικά......................................................................................................... 347
107.2.... Ως προς τη θεμελίωση της ευθύνης......................................................... 347
107.3.... Ως προς τις συνέπειες της ανώμαλης εξελίξεως.................................... 347
ii. Ανώμαλη εξέλιξη της ενοχής από πράξεις τρίτων γενικά ..................................... 349
108. Γενικά........................................................................................................................ 349
108.1.... Η επέμβαση τρίτων στην ενοχική σχέση............................................... 349
108.2.... Η αυθαίρετη επέμβαση τρίτου................................................................. 349
108.3.... Επέμβαση τρίτου με τη θέληση του ενός ή του άλλου μέρους............ 350
108.4.... Επέμβαση νόμιμων αντιπροσώπων ή οργάνων................................... 350
108.5.... Η ρύθμιση του Αστικού Κώδικα............................................................. 350
109. Επισκόπηση των ρυθμίσεων ΑΚ 330 και 334.................................................... 350
109.1.... Η ΑΚ 330 εδ. α’......................................................................................... 350
109.2.... Η ΑΚ 334 § 1............................................................................................. 351
109.3.... Νόμιμος αντιπρόσωπος και προστηθείς του δανειστή........................ 351
110. Δικαιολογία της ευθύνης για πράξεις τρίτων....................................................... 352
110.1.... Κύρια δικαιολογία.................................................................................... 352
110.2.... Πρόσθετες δικαιολογίες........................................................................... 352
110.3.... Δυσμενείς επιπτώσεις της ρυθμίσεως..................................................... 353
iii. Ειδικότερα η ευθύνη για τον βοηθό εκπληρώσεως................................................ 354
111. Βασικές έννοιες........................................................................................................ 354
111.1.... Έννοια βοηθού εκπληρώσεως................................................................. 354
111.2.... Έννοια σχέσεως βοηθού εκπληρώσεως (προστήσεως)....................... 354
112. Οι προϋποθέσεις της ευθύνης για τον βοηθό εκπληρώσεως (επισκόπηση) 355
113. Η σχέση βοηθού εκπληρώσεως.............................................................................. 356
113.1.... Γενικά......................................................................................................... 356
113.2.... Ύπαρξη ενοχικής σχέσεως...................................................................... 356
113.3.... Χρησιμοποίηση του βοηθού για την εκπλήρωση της παροχής......... 357
113.4.... Επιτρεπτό χρησιμοποιήσεως βοηθού.................................................... 358
113.5.... Εξάρτηση βοηθού από τον οφειλέτη;.................................................... 359
114. Συμπεριφορά του βοηθού κατά την εκπλήρωση της παροχής.......................... 362
114.1.... Γενικά......................................................................................................... 362
114.2.... Το πταίσμα του βοηθού............................................................................ 362
114.3.... Βοηθός ακαταλόγιστος............................................................................ 363
114.4.... Συμπεριφορά κατά την εκπλήρωση....................................................... 364
114.5.... Ειδικότερα συμπεριφορά με αφορμή την εκπλήρωση........................ 364
115. Πρόκληση ανωμαλίας στην εξέλιξη της ενοχής κ.λπ.......................................... 366
115.1.... Γενικά......................................................................................................... 367
115.2.... Ευθύνη οφειλέτη για ανώμαλη εξέλιξη.................................................. 367
115.3.... Ευθύνη για άλλα επιζήμια αποτελέσματα;............................................. 367
116. Ειδικά θέματα........................................................................................................... 367
116.1.... Λειτουργική σημασία της ΑΚ 334 § 1................................................... 368
116.2.... Η ευθύνη του οφειλέτη.............................................................................. 368
116.3.... Θέματα αποδείξεως................................................................................... 368
116.4.... Απαλλακτικές ρήτρες................................................................................ 368
117. Σχέσεις μερών........................................................................................................... 369
117.1.... Γενικά......................................................................................................... 370
117.2.... Σχέσεις δανειστή και οφειλέτη................................................................ 370
117.3.... Σχέσεις δανειστή και βοηθού.................................................................. 370
117.4.... Σχέσεις οφειλέτη και βοηθού.................................................................. 371
Β. ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ............................................................................................ 372
118. Έννοια και ρύθμιση................................................................................................. 372
118.1.... Έννοια αδυναμίας..................................................................................... 372
118.2.... Λόγοι αδυναμίας, παραδείγματα............................................................ 372
118.3.... Οριοθέτηση της έννοιας........................................................................... 373
118.4.... Η ρύθμιση................................................................................................... 374
118.5.... Αδυναμία και υποχρέωση παραλείψεως................................................ 375
118.6.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 375
119. Είδη αδυναμίας παροχής......................................................................................... 375
119.1.... Γενικά......................................................................................................... 375
119.2.... Αρχική και επιγενόμενη αδυναμία......................................................... 376
119.3.... Αντικειμενική και υποκειμενική αδυναμία........................................... 376
119.4.... Ολική και μερική αδυναμία..................................................................... 377
119.5.... Οριστική και παροδική αδυναμία.......................................................... 377
119.6.... Υπαίτια και ανυπαίτια αδυναμία............................................................ 378
119.7.... Πλασματική αδυναμία.............................................................................. 379
120. Ανυπαίτια επιγενόμενη αδυναμία.......................................................................... 379
120.1.... Γενικά......................................................................................................... 379
120.2.... Συνέπειες..................................................................................................... 380
120.3.... Ειδικότερα η απαλλαγή του οφειλέτη.................................................... 380
120.4.... Ειδικότερα η υποχρέωση ειδοποιήσεως................................................ 381
120.5.... Ειδικότερα η υποχρέωση αποδόσεως του περιελθόντος..................... 381
120.6.... Άλλες υποχρεώσεις.................................................................................... 383
120.7.... Η αλλοίωση της ενοχής............................................................................ 383
121. Υπαίτια επιγενόμενη αδυναμία.............................................................................. 383
121.1.... Γενικά......................................................................................................... 383
121.2.... Συνέπειες..................................................................................................... 384
121.3.... Ειδικότερα το διαφέρον εκπληρώσεως................................................. 384
121.4.... Ειδικότερα η μερική αδυναμία............................................................... 386
122. Πλασματική αδυναμία παροχής............................................................................. 387
122.1.... Γενικά......................................................................................................... 387
122.2.... Συνέπεια...................................................................................................... 387
122.3.... Προϋποθέσεις πλασματικής αδυναμίας................................................. 389
122.4.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 389
Γ. ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑ ΟΦΕΙΛΕΤΗ..................................................................................... 390
123. Έννοια και ρύθμιση................................................................................................. 390
123.1.... Έννοια υπερημερίας οφειλέτη................................................................. 390
123.2.... Προϋποθέσεις (επισκόπηση)................................................................... 390
123.3.... Συνέπειες (επισκόπηση)........................................................................... 391
123.4.... Υπερημερία και ενοχή προς παράλειψη................................................ 391
123.5.... Υπερημερία και εκ των προτέρων παράβαση της ενοχής.................. 392
123.6.... Η ρύθμιση της υπερημερίας του οφειλέτη............................................. 392
124. Έγκυρη και αγώγιμη ενοχή.................................................................................... 392
125. Παροχή δυνατή......................................................................................................... 392
126. Παροχή ληξιπρόθεσμη............................................................................................ 393
127. Όχληση....................................................................................................................... 393
127.1.... Έννοια οχλήσεως...................................................................................... 394
127.2.... Φύση οχλήσεως......................................................................................... 394
127.3.... Περιεχόμενο οχλήσεως............................................................................. 395
127.4.... Τόπος και χρόνος οχλήσεως................................................................... 395
127.5.... Εξώδικη και δικαστική όχληση.............................................................. 396
127.6.... Πότε δεν απαιτείται όχληση..................................................................... 397
128. Πταίσμα του οφειλέτη.............................................................................................. 398
128.1.... Γενικά......................................................................................................... 398
128.2.... Η ρύθμιση ΑΚ 342.................................................................................... 399
128.3.... Βάρος αποδείξεως..................................................................................... 399
129. Συνέπειες της υπερημερίας. Α: Επίταση ευθύνης................................................. 400
129.1.... Γενικά......................................................................................................... 400
129.2.... Ευθύνη για κάθε πταίσμα......................................................................... 400
129.3.... Ευθύνη για τυχηρά.................................................................................... 400
129.4.... Απαλλαγή οφειλέτη από ευθύνη για τυχηρά......................................... 401
129.5.... Φύση της ΑΚ 344...................................................................................... 402
130. Συνέπειες της υπερημερίας. Β: Υποχρέωση (εκπληρώσεως και) αποζημιώσεως 402
130.1.... Γενικά......................................................................................................... 402
130.2.... Η αποζημίωση........................................................................................... 403
130.3.... Αιτιώδης συνάφεια.................................................................................... 403
131. Συνέπειες της υπερημερίας – Γ. Αποποίηση της παροχής................................. 404
131.1.... Γενικά......................................................................................................... 404
131.2.... Προϋποθέσεις αποποιήσεως.................................................................... 404
131.3.... Η αποποίηση............................................................................................. 405
131.4.... Διαφέρον εκπληρώσεως........................................................................... 405
132. Συνέπειες της υπερημερίας στη χρηματική ενοχή............................................... 405
132.1.... Γενικά......................................................................................................... 406
132.2.... Η υποχρέωση αποζημιώσεως.................................................................. 406
132.3.... Ειδικότερα η υποτίμηση του νομίσματος.............................................. 407
132.4.... Η ΑΚ 347................................................................................................... 408
132.5.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 408
133. Μερική υπερημερία του οφειλέτη......................................................................... 409
133.1.... Γενικά......................................................................................................... 409
133.2.... Η ρύθμιση................................................................................................... 409
133.3.... Η μερική υπερημερία ως ολική.............................................................. 409
134. Ευθύνη του οφειλέτη κατά την επιδικία................................................................ 410
134.1.... Γενικά......................................................................................................... 410
134.2.... Ευθύνη στη χρηματική ενοχή.................................................................. 410
134.3.... Ευθύνη στη μη χρηματική ενοχή............................................................ 412
135. Άρση της υπερημερίας............................................................................................. 413
135.1.... Γενικά......................................................................................................... 413
135.2.... Λόγοι άρσεως της υπερημερίας.............................................................. 413
135.3.... Συνέπειες άρσεως...................................................................................... 414
Δ. ΠΛΗΜΜΕΛΗΣ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ................................................. 415
136. Γενικά........................................................................................................................ 415
136.1.... Έννοια πλημμελούς εκπληρώσεως......................................................... 415
136.2.... Ορολογία.................................................................................................... 416
136.3.... Ρύθμιση....................................................................................................... 416
137. Είδη πλημμελούς εκπληρώσεως............................................................................. 417
137.1.... Γενικά......................................................................................................... 417
137.2.... Μη προσήκουσα εκπλήρωση της (κύριας) παροχής........................... 418
137.3.... Παράβαση παρεπόμενων υποχρεώσεων............................................... 418
137.4.... Οριστική άρνηση εκπληρώσεως............................................................. 418
137.5.... Άλλα είδη.................................................................................................... 418
138. Η ρύθμιση της πλημμελούς εκπληρώσεως........................................................... 419
138.1.... Γενικά......................................................................................................... 419
138.2.... Υπαίτια και ανυπαίτια πλημμελής εκπλήρωση.................................... 419
138.3.... Ειδικότερα η ανυπαίτια............................................................................ 419
138.4.... Ειδικότερα η υπαίτια................................................................................ 420
Ε. ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑ ΔΑΝΕΙΣΤΗ...................................................................................... 421
139. Γενικά........................................................................................................................ 421
139.1.... Έννοια υπερημερίας δανειστή, παραδείγματα...................................... 421
139.2.... Προϋποθέσεις............................................................................................. 422
139.3.... Συνέπειες..................................................................................................... 422
139.4.... Διάκριση από υπερημερία οφειλέτη...................................................... 422
139.5.... Η ρύθμιση................................................................................................... 422
140. Προϋποθέσεις υπερημερίας δανειστή – Α. Παροχή δυνατή............................... 423
140.1.... Γενικά......................................................................................................... 423
140.2.... Ειδικότερα η ΑΚ 352............................................................................... 423
141. Προϋποθέσεις υπερημερίας δανειστή – Β. Προσφορά της παροχής................ 424
141.1.... Γενικά......................................................................................................... 424
141.2.... Νομική φύση προσφοράς........................................................................ 425
141.3.... Υλική προσφορά....................................................................................... 425
141.4.... Ρηματική προσφορά................................................................................. 427
141.5.... Πρόσκληση δανειστή για σύμπραξη...................................................... 429
142. Προϋποθέσεις υπερημερίας δανειστή – Γ. Μη αποδοχή της παροχής............. 430
142.1.... Γενικά......................................................................................................... 430
142.2.... Νομική φύση της (μη) αποδοχής............................................................ 430
142.3.... Αντικειμενική υπερημερία....................................................................... 431
143. Ειδικά θέματα........................................................................................................... 431
143.1.... Η αποδοχή της παροχής........................................................................... 431
143.2.... Χρόνος παροχής μη ορισμένος............................................................... 431
143.3.... Δικαίωμα προεκπληρώσεως................................................................... 432
143.4.... Περιπτώσεις αποκλεισμού υπερημερίας δανειστή............................... 432
144. Υπερημερία δανειστή λόγω μη προσφοράς της αντιπαροχής.......................... 433
144.1.... Γενικά......................................................................................................... 433
144.2.... Εφαρμογή γενικών διατάξεων.......................................................... ..... 433
144.3.... Ερμηνεία της ΑΚ 353............................................................................... 434
145. Συνέπειες της υπερημερίας του δανειστή.............................................................. 434
145.1.... Γενικά......................................................................................................... 434
145.2.... Περιορισμός ευθύνης οφειλέτη............................................................... 435
145.3.... Περιορισμός ως προς οφειλή τόκων...................................................... 435
145.4.... Περιορισμός ευθύνης για ωφελήματα.................................................... 435
145.5.... Αξίωση δαπανών....................................................................................... 436
145.6.... Δημόσια κατάθεση.................................................................................... 436
145.7.... Μεσεγγύηση ακινήτου.............................................................................. 436
146. Άρση της υπερημερίας του δανειστή..................................................................... 436
146.1.... Γενικά......................................................................................................... 436
146.2.... Λόγοι άρσεως............................................................................................ 437
146.3.... Συνέπειες άρσεως...................................................................................... 437
147. Οριακές περιπτώσεις μεταξύ αδυναμίας και υπερημερίας δανειστή................ 437
147.1.... Γενικά, παραδείγματα.............................................................................. 438
147.2.... Οι διάφορες κατασκευές........................................................................... 438
VII. ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΧΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ.................................................................. 441
148. Γενικά........................................................................................................................ 441
Α. ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ, ΔΙΑΤΥΠΩΣΕΙΣ Ή ΑΛΛΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΕΝΟΧΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ 442
149. Σύμβαση μεταβιβάσεως μέλλουσας περιουσίας.................................................. 442
149.1.... Γενικά......................................................................................................... 442
149.2.... Έννοια μέλλουσας περιουσίας................................................................ 442
149.3.... Έκταση της απαγορεύσεως...................................................................... 443
149.4.... Η ακυρότητα.............................................................................................. 443
150. Σύμβαση μεταβιβάσεως υφιστάμενης περιουσίας.............................................. 444
150.1.... Γενικά......................................................................................................... 444
150.2.... Δικαιολογία της ρυθμίσεως..................................................................... 444
150.3.... Η μεταβίβαση των επί μέρους στοιχείων.............................................. 445
150.4.... Συνέπεια μη τηρήσεως του τύπου........................................................... 445
151. Κληρονομικές συμβάσεις........................................................................................ 445
151.1.... Γενικά......................................................................................................... 445
151.2.... Φύση της συμβάσεως................................................................................ 446
151.3.... Δικαιολογία ρυθμίσεως............................................................................ 446
151.4.... Έκταση απαγορεύσεως............................................................................. 447
151.5.... Η ακυρότητα.............................................................................................. 447
152. Εμπράγματες συμβάσεις για ακίνητο.................................................................... 448
152.1.... Γενικά......................................................................................................... 448
152.2.... Έκταση εφαρμογής................................................................................... 448
152.3.... Η ακυρότητα.............................................................................................. 449
153. Εμπράγματες συμβάσεις και παράρτημα............................................................. 449
154. Αοριστία παροχής και οι ΑΚ 371 επ.................................................................... 449
154.1.... Γενικά......................................................................................................... 449
154.2.... Προσδιορισμός της παροχής από ένα μέρος........................................ 450
154.3.... Προσδιορισμός της παροχής από τρίτον.............................................. 451
154.4.... Προσδιορισμός αόριστης αντιπαροχής................................................. 452
154.5.... Το δικαίωμα προσδιορισμού της παροχής........................................... 452
154.6.... Υποχρέωση προσδιορισμού.................................................................... 453
154.7.... Προσδιορισμός της παροχής από το δικαστήριο................................ 454
154.8.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 454
Β. ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΩΜΑΛΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΕΝΟΧΩΝ........ 456
155. Γενικά........................................................................................................................ 456
155.1.... Η εκπλήρωση............................................................................................. 456
155.2.... Ανώμαλη εξέλιξη....................................................................................... 456
155.3.... Η ρύθμιση................................................................................................... 456
i. Η ένσταση του μη εκπληρωθέντος συναλλάγματος.................................................. 457
156. Η ένσταση του μη εκπληρωθέντος συναλλάγματος............................................ 457
156.1.... Έννοια......................................................................................................... 457
156.2.... Προϋποθέσεις της ενστάσεως.................................................................. 458
156.3.... Ειδικότερα η παροχή και η αντιπαροχή............................................... 459
156.4.... Ειδικότερα η ένσταση του μη προσηκόντως εκπληρωθέντος συναλλάγματος 459
156.5.... Η προβολή της ενστάσεως....................................................................... 461
156.6.... Απόκρουση της ενστάσεως...................................................................... 462
156.7.... Αποτελέσματα αποδοχής της ενστάσεως............................................... 462
156.8.... Ειδικότερα η υποχρέωση προεκπληρώσεως........................................ 462
156.9.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 463
ii. Η αρχική αδυναμία παροχής...................................................................................... 465
157. Αρχική αδυναμία παροχής..................................................................................... 465
157.1.... Γενικά......................................................................................................... 465
157.2.... Προϋποθέσεις αρχικής αδυναμίας.......................................................... 465
157.3.... Οι συνέπειες................................................................................................ 466
157.4.... Ευθύνη του οφειλέτη................................................................................. 467
157.5.... Απαλλαγή του οφειλέτη............................................................................ 467
157.6.... Εφαρμογή της ΑΚ 300............................................................................. 468
158. Σύμβαση για παροχή απαγορευμένη από το νόμο............................................. 468
158.1.... Γενικά, οι ΑΚ 174 και 365...................................................................... 468
158.2.... Η ρύθμιση................................................................................................... 469
iii. Ανώμαλη εξέλιξη αμφοτεροβαρών ενοχών............................................................. 470
159. Γενικά........................................................................................................................ 470
159.1.... Η ρύθμιση................................................................................................... 470
159.2.... Η ιδιομορφία της ρυθμίσεως................................................................... 470
159.3.... Έκταση της ρυθμίσεως............................................................................. 470
160. Ανυπαίτια αδυναμία παροχής του ενός................................................................. 471
160.1.... Έννοια ανυπαίτιας αδυναμίας................................................................. 471
160.2.... Παράδειγμα................................................................................................ 471
160.3.... Συνέπειες ανυπαίτιας αδυναμίας (γενικά).............................................. 472
160.4.... Η απαλλαγή των μερών............................................................................ 472
160.5.... Η αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού................................................. 472
160.6.... Αξίωση για το περιελθόν......................................................................... 473
160.7.... Ειδικότερα η μερική αδυναμία............................................................... 474
160.8.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 474
161. Αδυναμία παροχής από υπαιτιότητα του άλλου μέρους (δανειστή)................. 476
161.1.... Η ρύθμιση................................................................................................... 476
161.2.... Η υπαιτιότητα του δανειστή.................................................................... 476
161.3.... Ειδικότερα η έκπτωση ωφελειών........................................................... 477
161.4.... Δικονομικά................................................................................................ 478
161.5.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 478
162. Αδυναμία παροχής κατά την υπερημερία του δανειστή..................................... 478
162.1.... Η ρύθμιση της ΑΚ 381 § 2...................................................................... 478
162.2.... Τα ερμηνευτικά προβλήματα.................................................................. 479
162.3.... Ειδικότερα ο βαθμός υπαιτιότητας του οφειλέτη................................. 479
162.4.... Η αιτία της υπερημερίας του δανειστή................................................... 479
163. Υπαίτια αδυναμία παροχής.................................................................................... 480
163.1.... Η ρύθμιση ΑΚ 382.................................................................................... 480
163.2.... Τα δικαιώματα της ΑΚ 380..................................................................... 481
163.3.... Το δικαίωμα αποζημιώσεως................................................................... 481
163.4.... Το δικαίωμα υπαναχωρήσεως................................................................ 483
163.5.... Η συρροή δικαιωμάτων........................................................................... 483
163.6.... Μερική αδυναμία...................................................................................... 484
163.7.... Δικονομικά................................................................................................ 484
163.8.... Αδυναμία παροχής από υπαιτιότητα οφειλέτη και δανειστή............. 484
164. Πλασματική αδυναμία παροχής............................................................................. 485
165. Υπερημερία οφειλέτη.............................................................................................. 485
165.1.... Η ρύθμιση................................................................................................... 485
165.2.... Προϋποθέσεις της υπερημερίας............................................................... 485
165.3.... Παράδειγμα................................................................................................ 486
165.4.... Τα δικαιώματα του δανειστή................................................................... 486
165.5.... Ειδικότερα η θέση εύλογης προθεσμίας εκπληρώσεως....................... 487
165.6.... Πότε δεν απαιτείται να ταχθεί προθεσμία εκπληρώσεως.................... 488
165.7.... Η νομική κατάσταση κατά τη διάρκεια της προθεσμίας.................... 490
165.8.... Μερική υπερημερία.................................................................................. 490
166. Υπαίτια αδυναμία και υπερημερία σε σύμβαση για διαδοχικές τμηματικές παροχές 491
166.1.... Γενικά......................................................................................................... 491
166.2.... Δικαιώματα δανειστή ως προς την αδύνατη κ.λπ. παροχή................. 492
166.3.... Δικαιώματα δανειστή ως προς τις υπολειπόμενες παροχές................ 493
166.4.... Δικαιώματα δανειστή ως προς τις εκτελεσθείσες παροχές.................. 493
167. Πλημμελής εκπλήρωση........................................................................................... 494
168. Απρόοπτη μεταβολή συνθηκών............................................................................. 494
168.1.... Γενικά......................................................................................................... 494
168.2.... Οι θεωρητικές κατασκευές....................................................................... 495
168.3.... Η ρύθμιση του Αστικού Κώδικα............................................................. 496
168.4.... Προϋποθέσεις εφαρμογής της ΑΚ 388, γενικά..................................... 497
168.5.... Παραδείγματα............................................................................................ 498
168.6.... Προϋποθέσεις της ΑΚ 388 Α: Αμφοτεροβαρής σύμβαση.................. 498
168.7.... Προϋποθέσεις της ΑΚ 388 Β: Μεταβολή συνθηκών........................... 499
168.8.... Προϋποθέσεις της ΑΚ 388 Γ: Μεταγενέστερη μεταβολή.................... 500
168.9.... Προϋποθέσεις της ΑΚ 388 Δ: Έκτακτοι και απρόβλεπτοι λόγοι μεταβολής 501
168.10. Προϋποθέσεις της ΑΚ 388 Ε: Υπέρμετρη επάχθεια της παροχής λόγω της μεταβολής 501
168.11. Συνέπειες..................................................................................................... 502
168.12. Ειδικά θέματα............................................................................................ 503
iv. Υπαναχώρηση και καταγγελία.................................................................................. 505
169. Έννοια και είδη υπαναχωρήσεως.......................................................................... 505
169.1.... Γενικά, ορολογία...................................................................................... 505
169.2.... Έννοια υπαναχωρήσεως.......................................................................... 505
169.3.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες........................................................ ..... 506
169.4.... Είδη υπαναχωρήσεως............................................................................... 506
169.5.... Η ρύθμιση................................................................................................... 507
170. Άσκηση του δικαιώματος υπαναχωρήσεως......................................................... 507
170.1.... Γενικά......................................................................................................... 508
170.2.... Υπαναχώρηση σε περίπτωση περισσοτέρων........................................ 508
171. Αποκλεισμός του δικαιώματος υπαναχωρήσεως................................................ 509
171.1.... Γενικά......................................................................................................... 509
171.2.... Λόγοι αποκλεισμού.................................................................................. 510
172. Απόσβεση του δικαιώματος υπαναχωρήσεως..................................................... 512
172.1.... Γενικά......................................................................................................... 512
172.2.... Γενικοί λόγοι αποσβέσεως...................................................................... 512
172.3.... Ο ειδικός λόγος αποσβέσεως................................................................... 512
173. Αποτέλεσμα της υπαναχωρήσεως.......................................................................... 513
173.1.... Γενικά......................................................................................................... 513
173.2.... Η απόσβεση των υποχρεώσεων.............................................................. 514
173.3.... Η απόδοση των ληφθεισών παροχών.................................................... 515
173.4.... Απόσβεση της ενοχικής σχέσεως............................................................ 517
173.5.... Ενοχική ή εμπράγματη ενέργεια της υπαναχωρήσεως;...................... 517
173.6.... Εύλογη αποζημίωση; ............................................................................... 519
174. Ματαίωση της υπαναχωρήσεως............................................................................ 519
174.1.... Γενικά, η ΑΚ 394...................................................................................... 519
174.2.... Προϋποθέσεις της ματαιώσεως............................................................... 520
174.3.... Συνέπειες της ματαιώσεως....................................................................... 520
175. Ειδικές ρήτρες........................................................................................................... 521
175.1.... Γενικά......................................................................................................... 521
175.2.... Υπαναχώρηση σε περίπτωση μη εκτελέσεως της συμβάσεως............ 521
175.3.... Υπαναχώρηση έναντι καταβολής ποινής.............................................. 522
175.4.... Ρήτρα εκπτώσεως...................................................................................... 523
175.5.... Ρήτρα κρατήσεως της παροχής............................................................... 525
176. Ειδικότερα οι συμβάσεις ακριβόχρονης εκτελέσεως......................................... 525
176.1.... Έννοια και είδη......................................................................................... 525
176.2.... Δικαιώματα του δανειστή........................................................................ 526
176.3.... Ερμηνευτικά ζητήματα............................................................................. 527
177. Καταγγελία................................................................................................................ 528
177.1.... Έννοια, ορολογία...................................................................................... 528
177.2.... Η ρύθμιση................................................................................................... 528
177.3.... Είδη............................................................................................................. 529
177.4.... Άσκηση του δικαιώματος καταγγελίας.................................................. 530
177.5.... Αποτελέσματα............................................................................................ 531
177.6.... Δικαίωμα καταγγελίας διαρκούς συμβάσεως....................................... 531
Γ. ΣΥΜΒΑΣΗ ΥΠΕΡ ΚΑΙ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΡΙΤΟΥ......................................................... 532
i. Γενικά.............................................................................................................................. 532
178. Γενικά........................................................................................................................ 532
178.1.... Η ενοχική σύμβαση ως προς τους τρίτους............................................ 532
178.2.... Η σύμβαση σε βάρος τρίτου.................................................................... 533
178.3.... Η σύμβαση υπέρ τρίτου............................................................................ 533
178.4.... Η ρύθμιση................................................................................................... 534
ii. Η σύμβαση υπέρ τρίτου............................................................................................... 535
179. Έννοια και είδη........................................................................................................ 535
179.1.... Έννοια......................................................................................................... 535
179.2.... Είδη............................................................................................................. 536
179.3.... Κριτήριο της διακρίσεως......................................................................... 536
179.4.... Γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου ex lege..................................................... 538
179.5.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες............................................................. 538
180. Οι δημιουργούμενες σχέσεις................................................................................... 539
180.1.... Γενικά......................................................................................................... 539
180.2.... Η σχέση μεταξύ των συμβαλλομένων.................................................... 539
180.3.... Η σχέση μεταξύ δέκτη της υποσχέσεως και τρίτου.............................. 540
180.4.... Η σχέση μεταξύ υποσχεθέντος και τρίτου............................................. 540
180.5.... Η σύμβαση υπέρ τρίτου ως αυτοτελής σύμβαση ή ως όρος συμβάσεως 541
180.6.... Οι σχέσεις των μερών και η επίδοση...................................................... 541
181. Η μη γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου........................................................................ 542
181.1.... Γενικά......................................................................................................... 542
181.2.... Το πρόσωπο του τρίτου........................................................................... 543
181.3.... Η θέση του υποσχεθέντος......................................................................... 543
181.4.... Η θέση του δέκτη της υποσχέσεως.......................................................... 543
181.5.... Η θέση του τρίτου...................................................................................... 544
181.6.... Έλλειψη κ.λπ. της βασικής σχέσεως....................................................... 544
182. Η γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου – Α. Το δικαίωμα του τρίτου......................... 545
182.1.... Γενικά......................................................................................................... 545
182.2.... Το πρόσωπο του τρίτου........................................................................... 545
182.3.... Το δικαίωμα του τρίτου........................................................................... 545
182.4.... Το μετακλητό ή αμετάκλητο του δικαιώματος του τρίτου.................. 547
182.5.... Ειδικότερα η αποποίηση του δικαιώματος........................................... 548
183. Η γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου – Β. Η αμεσότητα της κτήσεως του δικαιώματος του τρίτου 549
183.1.... Γενικά......................................................................................................... 549
183.2.... Αμεσότητα και κληρονομία του δέκτη της υποσχέσεως..................... 549
183.3.... Αμεσότητα και δανειστές του δέκτη της υποσχέσεως.......................... 549
183.4.... Προστασία δανειστών και νόμιμων μεριδούχων του δέκτη της υποσχέσεως 550
184. Η γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου – Γ. Ενστάσεις του υποσχεθέντος κατά του τρίτου 550
184.1.... Γενικά......................................................................................................... 550
184.2.... Προσωπικές ενστάσεις του υποσχεθέντος κατά του τρίτου................ 551
184.3.... Ενστάσεις του υποσχεθέντος από τη σύμβαση...................................... 551
184.4.... Άλλες ενστάσεις......................................................................................... 551
185.
Η γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου – Δ. Ζητήματα ανώμαλης εξέλιξης................ 552
185.1.... Γενικά......................................................................................................... 552
.............. α. Ανώμαλη εξέλιξη από την πλευρά του υποσχεθέντος.................... 552
185.2.... Μετακλητό δικαίωμα του τρίτου............................................................ 552
185.3.... Αμετάκλητο αποκλειστικό δικαίωμα του τρίτου................................. 553
185.4.... Αμετάκλητο παράλληλο δικαίωμα του τρίτου...................................... 553
.............. β. Ανώμαλη εξέλιξη από την πλευρά του δέκτη της υποσχέσεως..... 553
185.5.... Θέση υποσχεθέντος................................................................................... 553
185.6.... Θέση τρίτου................................................................................................ 553
185Α. Η γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου – Ε. Έλλειψη κ.λπ. της βασικής ή της εσωτερικής σχέσεως 554
iii. Η σύμβαση σε βάρος τρίτου....................................................................................... 555
186. Γενικά........................................................................................................................ 555
186.1.... Παραδείγματα............................................................................................ 555
186.2.... Είδη............................................................................................................. 555
186.3.... Το πρόσωπο του τρίτου........................................................................... 555
187. Η γνήσια σύμβαση σε βάρος τρίτου...................................................................... 555
188. Η μη γνήσια σύμβαση σε βάρος τρίτου................................................................ 556
188.1.... Γενικά......................................................................................................... 556
188.2.... Στοιχεία της μη γνήσιας συμβάσεως σε βάρος τρίτου......................... 556
188.3.... Ειδικότερα η υπόσχεση............................................................................ 556
188.4.... Ειδικότερα η παροχή................................................................................ 557
188.5.... Τα μέρη....................................................................................................... 557
188.6.... Το ερμηνευτικό πρόβλημα...................................................................... 557
188.7.... Η λειτουργία της μη γνήσιας συμβάσεως σε βάρος τρίτου................. 557
VIII. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ..................................................................................... 561
189. Γενικά........................................................................................................................ 561
189.1.... Γενικά......................................................................................................... 561
189.2.... Διατάξεις της Πολιτικής Δικονομίας..................................................... 561
189.3.... Διατάξεις του Αστικού Κώδικα............................................................... 561
Α. ΑΡΡΑΒΩΝΑΣ............................................................................................................... 563
190. Έννοια, είδη και ρύθμιση αρραβώνα.................................................................... 563
190.1.... Έννοια, ορολογία...................................................................................... 563
190.2.... Στοιχεία της έννοιας του αρραβώνα...................................................... 564
190.3.... Είδη αρραβώνα......................................................................................... 564
190.4.... Η ρύθμιση................................................................................................... 565
190.5.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες............................................................. 566
191. Ο αρραβώνας κατά τον Αστικό Κώδικα.............................................................. 566
191.1.... Γενικά......................................................................................................... 566
191.2.... Φύση του αρραβώνα................................................................................. 566
191.3.... Η αρραβωνική σύμβαση.......................................................................... 567
191.4.... Η δόση του αρραβώνα............................................................................. 568
191.5.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 569
191.5.1.. Κατάπτωση αρραβώνα ως αποζημίωση............................... 569
191.5.2.. Λόγοι καταπτώσεως αρραβώνα............................................. 569
192. Ειδικότερα η τύχη του αρραβώνα......................................................................... 570
192.1.... Γενικά......................................................................................................... 570
192.2.... Εκτέλεση της κύριας συμβάσεως............................................................ 570
192.3.... Ανυπαίτια μη εκτέλεση της κύριας συμβάσεως.................................... 570
192.4.... Υπαίτια μη εκτέλεση της κύριας συμβάσεως........................................ 571
192.5.... Κατάπτωση αρραβώνα και απαίτηση της (δυνατής) παροχής........... 571
192.6.... Υπαναχώρηση και κατάπτωση αρραβώνα;.......................................... 572
192.7.... Περαιτέρω αποζημίωση........................................................................... 572
Β. ΠΟΙΝΙΚΗ ΡΗΤΡΑ....................................................................................................... 573
193. Έννοια, είδη και ρύθμιση της ποινικής ρήτρας................................................... 573
193.1.... Έννοια......................................................................................................... 573
193.2.... Είδη............................................................................................................. 574
193.3.... Στοιχεία της έννοιας της γνήσιας ποινικής ρήτρας............................. 574
193.4.... Θέματα ορολογίας..................................................................................... 576
193.5.... Χαρακτήρας της ποινικής ρήτρας.......................................................... 576
193.6.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες............................................................. 577
193.7.... Η ρύθμιση................................................................................................... 578
194. Κατάπτωση ποινικής ρήτρας – Α. Γενικά............................................................ 578
194.1.... Έννοια καταπτώσεως............................................................................... 578
194.2.... Προϋποθέσεις καταπτώσεως, ειδικότερα η υπαιτιότητα του οφειλέτη 579
194.3.... Χρόνος καταπτώσεως............................................................................... 580
194.4.... Ανυπαίτια αδυναμία.................................................................................. 581
194.5.... Παραγραφή................................................................................................ 581
195. Κατάπτωση ποινικής ρήτρας – Β. Μη εκπλήρωση............................................ 581
195.1.... Γενικά, η ΑΚ 406...................................................................................... 581
195.2.... Τα δικαιώματα του δανειστή (γενικά).................................................... 582
195.3.... Σχέση των δικαιωμάτων του δανειστή................................................... 582
195.4.... Η απαίτηση της ποινής............................................................................. 584
195.5.... Η απαίτηση αποζημιώσεως..................................................................... 584
195.6.... Μερική εκπλήρωση.................................................................................. 584
196. Κατάπτωση ποινικής ρήτρας – Γ. Μη προσήκουσα ή μη έγκαιρη εκπλήρωση 585
196.1.... Γενικά, η ΑΚ 407...................................................................................... 585
196.2.... Δικαιώματα του δανειστή........................................................................ 585
196.3.... Ποινική ρήτρα και πραγματικά ελαττώματα........................................ 586
197. Ύψος ποινικής ρήτρας – Μείωση......................................................................... 586
197.1.... Γενικά......................................................................................................... 586
197.2.... Η ρύθμιση ΑΚ 409.................................................................................... 587
197.3.... Ειδικότερα η δυσανάλογα μεγάλη ποινή............................................... 588
197.4.... Ειδικότερα η αίτηση του οφειλέτη......................................................... 589
197.5.... Ειδικότερα η δικαστική απόφαση.......................................................... 590
197.6.... Μείωση αδιαίρετης ποινικής ρήτρας;................................................... 590
197.7.... Ειδικότερα ποινική ρήτρα για κύρια χρηματική παροχή.................. 590
IX.. ΑΠΟΣΒΕΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ...................................................................................... 591
Α. ΓΕΝΙΚΑ........................................................................................................................ 591
198. Έννοια αποσβέσεως και αποσβεστικοί λόγοι..................................................... 591
198.1.... Έννοια αποσβέσεως.................................................................................. 591
198.2.... Έννοια αποσβεστικού λόγου................................................................... 591
198.3.... Διακρίσεις των αποσβεστικών λόγων................................................... 592
199. Γενικοί αποσβεστικοί λόγοι.................................................................................. 592
199.1.... Γενικά, περιπτωσιολογία......................................................................... 593
199.2.... Ειδικότερα η αντίθετη συμφωνία........................................................... 593
199.3.... Ειδικότερα η συρροή επικερδών αιτιών............................................... 594
199.4.... Ειδικότερα η ματαίωση ή η επίτευξη του σκοπού της συμβάσεως 595
Β. ΕΙΔΙΚΟΙ ΑΠΟΣΒΕΣΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ......................................................................... 596
i. Η καταβολή.................................................................................................................... 596
200. Έννοια, φύση και ρύθμιση καταβολής................................................................. 596
200.1.... Έννοια καταβολής.................................................................................... 596
200.2.... Η καταβολή ως αποσβεστικός λόγος..................................................... 596
200.3.... Θέματα ορολογίας..................................................................................... 597
200.4.... Νομική φύση καταβολής......................................................................... 597
200.5.... Ρύθμιση....................................................................................................... 598
201. Προσήκουσα καταβολή.......................................................................................... 598
201.1.... Γενικά......................................................................................................... 598
201.2.... Δικαιοπραξία ως καταβολή.................................................................... 599
201.3.... Μεταβίβαση κυριότητας ως καταβολή.................................................. 599
201.4.... Καταβολή χρηματικής οφειλής με λογιστικό χρήμα........................... 600
201.5.... Καταβολή με επιφύλαξη........................................................................... 601
201.6.... Αποδοχή παροχής από δανειστή............................................................ 601
202. Από ποιον γίνεται η καταβολή.............................................................................. 602
203. Προς ποιον γίνεται η καταβολή............................................................................. 603
203.1.... Γενικά......................................................................................................... 603
203.2.... Καταβολή στον δανειστή......................................................................... 604
203.3.... Καταβολή σε τρίτον, «επιτετραμμένο» από τον δανειστή................... 604
203.4.... Καταβολή σε τρίτον, «επιτετραμμένο» από το δικαστήριο................ 605
203.5.... Καταβολή σε τρίτον, «επιτετραμμένο» από το νόμο........................... 605
203.6.... Ανεπίτρεπτη καταβολή σε τρίτον........................................................... 606
203.7.... Καταβολή στον κατά το φαινόμενο δικαιούχο.................................... 606
204. Ειδικότερα η καταβολή στον κομιστή εξοφλητικής αποδείξεως..................... 606
204.1.... Έννοια εξοφλητικής αποδείξεως............................................................ 607
204.2.... Η ρύθμιση ΑΚ 426 γενικά....................................................................... 607
204.3.... Προϋποθέσεις εφαρμογής της ρυθμίσεως.............................................. 608
204.4.... Συνέπειες..................................................................................................... 609
204.5.... Έκταση εφαρμογής της ΑΚ 426............................................................. 610
205. Ειδικότερα ο σκοπός εξοφλήσεως του χρέους.................................................... 610
206. Περισσότερα χρέη. – Καταλογισμός..................................................................... 611
206.1.... Γενικά......................................................................................................... 611
206.2.... Επισκόπηση της ρυθμίσεως ΑΚ 422-423............................................. 612
206.3.... Καταλογισμός κατά τη συμφωνία των μερών...................................... 612
206.4.... Καταλογισμός κατά τον ορισμό του οφειλέτη...................................... 612
206.5.... Καταλογισμός κατά τη σειρά του νόμου............................................... 613
206.6.... Καταλογισμός κατά την ΑΚ 423............................................................ 615
207. Δικαίωμα για εξοφλητική απόδειξη..................................................................... 616
207.1.... Γενικά, η ΑΚ 424 εδ. α’............................................................................ 616
207.2.... Φύση του δικαιώματος............................................................................. 616
207.3.... Τα μέρη....................................................................................................... 616
207.4.... Άσκηση του δικαιώματος........................................................................ 617
207.5.... Διάφορα θέματα........................................................................................ 617
208. Δικαίωμα αποδόσεως χρεωστικού εγγράφου...................................................... 618
208.1.... Έννοια χρεωστικού εγγράφου, η ΑΚ 424 εδ. α’................................... 618
208.2.... Φύση του δικαιώματος............................................................................. 618
208.3.... Τα μέρη....................................................................................................... 618
208.4.... Αντικείμενο του δικαιώματος................................................................. 619
208.5.... Άσκηση του δικαιώματος........................................................................ 619
208.6.... Απώλεια κ.λπ. χρεωστικού εγγράφου.................................................... 619
208.7.... Το τεκμήριο από την απόδοση του χρεωστικού εγγράφου................ 619
209. Έξοδα εξοφλήσεως.................................................................................................. 620
ii. Δόση αντί καταβολής. Υπόσχεση αντί καταβολής.................................................. 621
210. Έννοια, φύση, ρύθμιση δόσεως αντί καταβολής................................................. 621
210.1.... Έννοια......................................................................................................... 621
210.2.... Φύση............................................................................................................ 622
210.3.... Ρύθμιση....................................................................................................... 623
211. Έννοια, φύση, ρύθμιση υποσχέσεως αντί καταβολής......................................... 623
211.1.... Έννοια......................................................................................................... 623
211.2.... Φύση............................................................................................................ 624
211.3.... Ρύθμιση....................................................................................................... 624
212. Ενδιάμεσες καταστάσεις. Συγγενείς έννοιες......................................................... 625
212.1.... Γενικά......................................................................................................... 625
212.2.... Υπόσχεση δόσεως αντί καταβολής......................................................... 625
212.3.... Υπόσχεση χάριν καταβολής.................................................................... 626
212.4.... Ανανέωση................................................................................................... 626
212.5.... Αναδοχή χρέους......................................................................................... 626
212.6.... Αλλοίωση της ενοχής................................................................................ 626
212.7.... Διάκριση μεταξύ δόσεως και υποσχέσεως αντί καταβολής................ 627
213. Η λειτουργία της δόσεως αντί καταβολής............................................................ 628
213.1.... Γενικά......................................................................................................... 628
213.2.... Η απόσβεση της ενοχής............................................................................ 628
213.3.... Ακυρότητα ή ακυρωσία της συμφωνίας για τη δόση αντί καταβολής 628
213.4.... Ακυρότητα ή ακυρωσία της αρχικής ενοχής........................................ 629
213.5.... Ελαττώματα του δοθέντος........................................................................ 629
214. Η λειτουργία της υποσχέσεως αντί καταβολής.................................................... 631
214.1.... Απόσβεση της ενοχής............................................................................... 631
214.2.... Ακυρότητα ή ακυρωσία της υποσχέσεως.............................................. 631
214.3.... Ακυρότητα ή ακυρωσία της αρχικής ενοχής........................................ 631
214.4.... Οι σχέσεις των μερών............................................................................... 631
215. Η λειτουργία της υποσχέσεως χάριν καταβολής................................................. 631
215.1.... Ακυρότητα ή ακυρωσία της αρχικής ενοχής........................................ 631
215.2.... Σχέσεις των μερών.................................................................................... 631
iii. Δημόσια κατάθεση....................................................................................................... 633
216. Έννοια, φύση, ρύθμιση............................................................................................ 633
216.1.... Έννοια......................................................................................................... 633
216.2.... Φύση............................................................................................................ 633
216.3.... Ρύθμιση....................................................................................................... 634
217. Προϋποθέσεις της δημόσιας καταθέσεως............................................................. 634
217.1.... Γενικά......................................................................................................... 634
217.2.... Παροχή καταθέσιμη.................................................................................. 634
217.3.... Νόμιμοι λόγοι καταθέσεως...................................................................... 635
217.4.... Το δικαίωμα καταθέσεως......................................................................... 635
218. Πώς γίνεται η δημόσια κατάθεση.......................................................................... 636
218.1.... Γενικά......................................................................................................... 636
218.2.... Καταθέτης................................................................................................... 636
218.3.... Αρμόδια αρχή. Κατάθεση σε αναρμόδια αρχή..................................... 636
218.4.... Περιεχόμενο καταθέσεως......................................................................... 636
218.5.... Υποχρέωση ειδοποιήσεως....................................................................... 637
218.6.... Κατάθεση και απαίτηση του οφειλέτη για αντιπαροχή....................... 637
218.7.... Έξοδα καταθέσεως.................................................................................... 638
219. Αποτελέσματα της δημόσιας καταθέσεως............................................................. 638
219.1.... Γενικά......................................................................................................... 638
219.2.... Απόσβεση της ενοχής............................................................................... 638
219.3.... Η θέση του ΤΠΔ......................................................................................... 639
219.4.... Δικαιώματα του δανειστή........................................................................ 640
219.5.... Απαίτηση του κατατεθέντος έναντι αντιπαροχής................................. 641
219.6.... Δικαιώματα του οφειλέτη (καταθέσαντος)............................................ 641
219.7.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 642
219.7.1.. Ελαττώματα κ.λπ. κατατεθέντος............................................. 643
219.7.2.. Αζήτητη κατάθεση.................................................................... 643
220. Πράγμα μη καταθέσιμο........................................................................................... 643
220.1.... Γενικά, οι ΑΚ 428, 429 και 434 § 2...................................................... 643
220.2.... Το δικαίωμα πωλήσεως........................................................................... 644
220.3.... Η διαδικασία.............................................................................................. 644
220.4.... Η κατάθεση................................................................................................ 645
220.5.... Αλλοίωση απαιτήσεως; ........................................................................... 645
220.6.... Άλλα θέματα............................................................................................... 645
iv. Ανανέωση..................................................................................................................... 646
221. Έννοια, φύση, ρύθμιση............................................................................................ 646
221.1.... Έννοια......................................................................................................... 646
221.2.... Παραδείγματα............................................................................................ 647
221.3.... Φύση............................................................................................................ 647
221.4.... «Σιωπηρή ανανέωση».............................................................................. 647
221.5.... Ρύθμιση....................................................................................................... 647
222. Προϋποθέσεις και κατάρτιση της ανανεώσεως................................................... 648
222.1.... Προϋποθέσεις ανανεώσεως (γενικά)...................................................... 648
222.2.... Ειδικότερα η παλαιά ενοχή..................................................................... 648
222.3.... Ειδικότερα η νέα ενοχή............................................................................ 649
222.4.... Κατάρτιση της ανανεώσεως..................................................................... 650
223. Αποτελέσματα της ανανεώσεως............................................................................. 650
223.1.... Απόσβεση παλαιάς ενοχής....................................................................... 650
223.2.... Δημιουργία νέας ενοχής........................................................................... 651
223.3.... Ασφάλειες παλαιάς ενοχής....................................................................... 651
223.4.... Ακυρότητα κ.λπ. ανανεώσεως................................................................. 652
v. Συμψηφισμός................................................................................................................ 653
224. Γενικά........................................................................................................................ 653
224.1.... Έννοια συμψηφισμού, παραδείγματα.................................................... 653
224.2.... Είδη συμψηφισμού.................................................................................... 653
224.3.... Δικαιολογία του συμψηφισμού............................................................... 653
224.4.... Διάκριση από συγγενείς περιπτώσεις.................................................... 654
225. Συμβατικός συμψηφισμός...................................................................................... 655
225.1.... Έννοια συμβατικού συμψηφισμού......................................................... 655
225.2.... Φύση............................................................................................................ 655
225.3.... Περιπτωσιολογία...................................................................................... 656
225.4.... Ρύθμιση....................................................................................................... 656
225.5.... Συμβατική παραχώρηση δικαιώματος μονομερούς συμψηφισμού 657
226. Μονομερής συμψηφισμός – Α. Έννοια και προϋποθέσεις................................ 657
226.1.... Έννοια......................................................................................................... 657
226.2.... Δικαίωμα συμψηφισμού.......................................................................... 658
226.3.... Δήλωση συμψηφισμού............................................................................. 658
226.4.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες............................................................. 658
226.5.... Προϋποθέσεις μονομερούς συμψηφισμού............................................. 659
226.6.... Θέματα ορολογίας..................................................................................... 659
227. Μονομερής συμψηφισμός – Β. Προϋπόθεση αμοιβαιότητας........................... 660
227.1.... Η ΑΚ 440................................................................................................... 660
227.2.... Εκδηλώσεις της αμοιβαιότητας.............................................................. 660
228. Μονομερής συμψηφισμός – Γ. Προϋπόθεση ομοειδούς των απαιτήσεων...... 664
228.1.... Γενικά, η ΑΚ 440, έννοια ομοειδούς..................................................... 664
228.2.... Περιπτωσιολογία...................................................................................... 664
228.3.... Ομοειδές και ισόποσο.............................................................................. 665
228.4.... Ομοειδές και διαζευκτική ευχέρεια......................................................... 665
229. Μονομερής συμψηφισμός – Δ. Προϋπόθεση ληξιπροθέσμου των απαιτήσεων 665
229.1.... Γενικά, οι διατάξεις.................................................................................. 666
229.2.... Περιπτωσιολογία, διευκρινήσεις............................................................ 666
229.3.... Ανταπαίτηση παραγεγραμμένη............................................................... 667
229.4.... Απαίτηση παραγεγραμμένη..................................................................... 668
229.5.... Μη ληξιπρόθεσμη ανταπαίτηση............................................................. 668
230. Μονομερής συμψηφισμός – Ε. Προϋπόθεση εγκυρότητας των απαιτήσεων 668
230.1.... Γενικά......................................................................................................... 668
230.2.... Ανύπαρκτη απαίτηση............................................................................... 669
230.3.... Άκυρη ή ακυρωθείσα απαίτηση ή ανταπαίτηση.................................. 669
230.4.... Ακυρώσιμη απαίτηση ή ανταπαίτηση................................................... 669
230.5.... Φυσική ενοχή............................................................................................. 670
230.6.... Ένσταση ανατρεπτική ή αναβλητική..................................................... 670
231. Αποκλεισμός του μονομερούς συμψηφισμού...................................................... 670
231.1.... Γενικά......................................................................................................... 670
231.2.... Δικαιοπρακτικός αποκλεισμός του συμψηφισμού.............................. 671
231.3.... Αποκλεισμός συμψηφισμού κατά απαιτήσεως από αδίκημα............. 672
231.4.... Αποκλεισμός συμψηφισμού κατά ακατάσχετης απαιτήσεως............. 673
232. Κατάσταση συμψηφισμού. Επέλευση συμψηφισμού.......................................... 673
232.1.... Η κατάσταση συμψηφισμού.................................................................... 673
232.2.... Η επέλευση του μονομερούς συμψηφισμού.......................................... 674
232.3.... Συμψηφισμός κατά επίδικης απαιτήσεως............................................. 675
233. Αποτελέσματα μονομερούς συμψηφισμού........................................................... 676
233.1.... Απόσβεση απαιτήσεων............................................................................. 677
233.2.... Απόσβεση παρεπόμενων δικαιωμάτων................................................. 677
233.3.... Εξαιρέσεις.................................................................................................. 677
233.4.... Δικαστικός συμψηφισμός........................................................................ 678
233.5.... Απαιτήσεις με διάφορο τόπο παροχής.................................................. 678
233.6.... Συμψηφισμός σε περίπτωση περισσότερων χρεών............................. 678
vi. Σύγχυση......................................................................................................................... 680
234. Σύγχυση..................................................................................................................... 680
234.1.... Έννοια, παραδείγματα, ορολογία........................................................... 680
234.2.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες............................................................. 680
234.3.... Λόγοι συγχύσεως....................................................................................... 681
234.4.... Αποτελέσματα της συγχύσεως................................................................. 681
234.5.... Ανατροπή της συγχύσεως......................................................................... 682
vii. Άφεση χρέους. Αρνητική αναγνωριστική σύμβαση............................................. 684
235. Άφεση χρέους............................................................................................................ 684
235.1.... Έννοια, φύση, παραδείγματα.................................................................. 684
235.2.... Προϋποθέσεις της αφέσεως...................................................................... 685
235.3.... Αποτελέσματα της αφέσεως..................................................................... 686
236. Αρνητική αναγνωριστική σύμβαση...................................................................... 686
Χ... ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΕΝΟΧΗΣ (ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΩΝ)................. 689
237. Γενικά........................................................................................................................ 689
237.1.... Γενικά......................................................................................................... 689
237.2.... Μεταβίβαση και αλλοίωση ενοχής........................................................ 689
237.3.... Μεταβίβαση ενοχής και μεταβίβαση ενοχικής σχέσεως..................... 689
237.4.... Είδη μεταβιβάσεως................................................................................... 690
237.5.... Πρακτική χρησιμότητα............................................................................ 690
Α. ΕΚΧΩΡΗΣΗ................................................................................................................. 691
238. Έννοια, φύση, ρύθμιση............................................................................................ 691
238.1.... Έννοια, ορολογία...................................................................................... 691
238.2.... Φύση............................................................................................................ 691
238.3.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες............................................................. 691
238.4.... Ρύθμιση....................................................................................................... 692
239. Η σύμβαση εκχωρήσεως......................................................................................... 693
239.1.... Γενικά......................................................................................................... 693
239.2.... Τα μέρη....................................................................................................... 693
239.3.... Περιεχόμενο............................................................................................... 693
239.4.... Η εκχωρούμενη απαίτηση....................................................................... 694
239.5.... Τύπος........................................................................................................... 697
239.6.... Ειδικότερα ο εκποιητικός χαρακτήρας της εκχωρήσεως................... 698
239.7.... Ειδικότερα η αιτία της εκχωρήσεως...................................................... 698
240. Η τελείωση της εκχωρήσεως – Αναγγελία........................................................... 699
240.1.... Γενικά, η ΑΚ 460...................................................................................... 699
240.2.... Έννοια και φύση αναγγελίας................................................................... 699
240.3.... Αναγγελία και μεταβιβαστικό αποτέλεσμα της εκχωρήσεως............. 700
240.4.... Το πρόσωπο του αναγγέλλοντος............................................................ 701
240.5.... Σημασία της αναγγελίας........................................................................... 701
240.6.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 701
241. Αποτελέσματα της εκχωρήσεως (γενικά).............................................................. 702
241.1.... Μεταβίβαση της απαιτήσεως.................................................................. 702
241.2.... Μεταβίβαση παρεπόμενων δικαιωμάτων............................................. 702
241.3.... Μεταβίβαση τόκων................................................................................... 704
241.4.... Υποχρεώσεις εκχωρητή........................................................................... 705
242. Σχέσεις εκχωρητή – εκδοχέα.................................................................................. 706
242.1.... Γενικά......................................................................................................... 706
242.2.... Υποχρεώσεις εκχωρητή κατά ΑΚ 456, 457.......................................... 707
242.3.... Υποχρεώσεις πίστεως του εκχωρητή..................................................... 707
242.4.... Ευθύνη εκχωρητή, διακρίσεις................................................................. 707
242.5.... Επαχθής αιτία εκχωρήσεως – ευθύνη εκχωρητή.................................. 707
242.6.... Χαριστική αιτία εκχωρήσεως – ευθύνη εκχωρητή.............................. 709
242.7.... Ανάληψη ευθύνης για το φερέγγυο του οφειλέτη................................. 710
242.8.... Ευθύνη εκχωρητή στη νόμιμη εκχώρηση.............................................. 710
243. Σχέσεις εκχωρητή – οφειλέτη ................................................................................ 710
244. Σχέσεις εκδοχέα – οφειλέτη ................................................................................... 710
244.1.... Γενικά......................................................................................................... 711
244.2.... Σχέσεις πριν από την αναγγελία............................................................. 711
244.3.... Σχέσεις μετά την αναγγελία..................................................................... 712
244.3.1.. Ειδικότερα οι υποχρεώσεις του οφειλέτη............................. 712
244.3.2.. Ενστάσεις οφειλέτη κατά εκδοχέα........................................ 712
245. Ειδικότερα ενστάσεις του οφειλέτη, κατά του εκχωρητή, προβαλλόμενες κατά του εκδοχέα 712
245.1.... Γενικά......................................................................................................... 712
245.2.... Έννοια ενστάσεων..................................................................................... 713
245.3.... Περιπτωσιολογία...................................................................................... 713
245.4.... Ειδικότερα η ένσταση συμψηφισμού κατά ΑΚ 463 § 2...................... 715
246. Ειδικότερα αυτοτελείς («προσωπικές») ενστάσεις του οφειλέτη κατά του εκδοχέα 716
246.1.... Γενικά......................................................................................................... 716
246.2.... Καθαρά προσωπικές ενστάσεις............................................................... 716
246.3.... Ενστάσεις συναρτώμενες με τη σύμβαση εκχωρήσεως....................... 716
246.4.... Αποκλεισμός ενστάσεων.......................................................................... 717
247. Σχέσεις με τρίτους.................................................................................................... 717
247.1.... Γενικά......................................................................................................... 717
247.2.... Η γενική αρχή............................................................................................ 718
247.3.... Διαδοχικές εκχωρήσεις της απαιτήσεως................................................ 718
247.4.... Μετεκχώρηση............................................................................................ 719
247.5.... Πτώχευση του εκχωρητή.......................................................................... 719
248. Ειδικότερα η εκχώρηση απαιτήσεως από αμφοτεροβαρή σύμβαση............... 720
248.1.... Γενικά, τα προβλήματα............................................................................ 720
248.2.... Οι δυνατές λύσεις....................................................................................... 721
248.3.... Ακυρωσία της συμβάσεως....................................................................... 722
248.4.... Διάφορα διαπλαστικά δικαιώματα........................................................ 722
248.5.... Δικαίωμα αποζημιώσεως......................................................................... 722
249. Αποκλεισμός της εκχωρήσεως – Ανεκχώρητες απαιτήσεις............................... 723
249.1.... Γενικά......................................................................................................... 723
249.2.... Ανεκχώρητο από το νόμο........................................................................ 723
249.3.... Ανεκχώρητο με διάταξη δικαιοπραξίας................................................ 724
249.4.... Ανεκχώρητο με δικαστική απόφαση..................................................... 725
249.5.... Ανεκχώρητο λόγω της φύσεως της παροχής......................................... 725
250. Καταπιστευτική εκχώρηση..................................................................................... 726
250.1.... Έννοια, είδη............................................................................................... 726
250.2.... Λειτουργία της εξασφαλιστικής εκχωρήσεως...................................... 729
250.3.... Λειτουργία της διαχειριστικής εκχωρήσεως......................................... 730
251. Μεταβίβαση άλλων δικαιωμάτων......................................................................... 730
251.1.... Η ΑΚ 470................................................................................................... 730
251.2.... Μεταβιβαστά και αμεταβίβαστα δικαιώματα...................................... 731
251.3.... Διατάξεις για τη μεταβίβαση μεταβιβαστών δικαιωμάτων................ 731
Β. ΑΝΑΔΟΧΗ ΧΡΕΟΥΣ.................................................................................................. 733
252. Έννοια, είδη, ρύθμιση.............................................................................................. 733
252.1.... Έννοια αναδοχής χρέους γενικά............................................................. 733
252.2.... Είδη αναδοχής........................................................................................... 734
252.3.... Τα μέρη....................................................................................................... 734
252.4.... Γενεσιουργός λόγος της αναδοχής......................................................... 735
252.5.... Η ρύθμιση................................................................................................... 735
i. Στερητική αναδοχή........................................................................................................ 736
253. Η σύμβαση στερητικής αναδοχής.......................................................................... 736
253.1.... Γενικά......................................................................................................... 736
253.2.... Τα μέρη....................................................................................................... 736
253.3.... Περιεχόμενο της συμβάσεως................................................................... 737
253.4.... Αντικείμενο της αναδοχής....................................................................... 737
253.5.... Τύπος........................................................................................................... 738
253.6.... Αιτία της αναδοχής................................................................................... 738
253.7.... Φύση της αναδοχής................................................................................... 739
253.8.... Συγγενείς έννοιες....................................................................................... 739
254. Αποτελέσματα της στερητικής αναδοχής.............................................................. 740
254.1.... Γενικά......................................................................................................... 740
254.2.... Απαλλαγή του οφειλέτη............................................................................ 740
254.3.... Υπεισέλευση του αναδοχέα στη θέση του οφειλέτη.............................. 740
254.4.... Τύχη παρεπόμενων δικαιωμάτων........................................................... 741
255. Ενστάσεις του αναδοχέα κατά του δανειστή........................................................ 742
255.1.... Γενικά......................................................................................................... 742
255.2.... Ενστάσεις του παλαιού οφειλέτη............................................................ 743
255.3.... Ενστάσεις από τη σύμβαση αναδοχής.................................................... 744
255.4.... Καθαρά προσωπικές ενστάσεις του αναδοχέα...................................... 744
255.5.... Ενστάσεις από την υποκείμενη σχέση.................................................... 744
255.6.... Διαπλαστικά δικαιώματα......................................................................... 744
256. Σχέσεις αναδοχέα και παλαιού οφειλέτη.............................................................. 745
256.1.... Γενικά......................................................................................................... 745
256.2.... Συμμετοχή παλαιού οφειλέτη στη σύμβαση αναδοχής........................ 745
256.3.... Ακυρότητα κ.λπ. υποκείμενης σχέσης.................................................... 745
256.4.... Αναγωγή αναδοχέα κατά παλαιού οφειλέτη......................................... 746
257. Εκποίηση ενυποθήκου και στερητική αναδοχή.................................................. 746
257.1.... Γενικά, η ΑΚ 476...................................................................................... 746
257.2.... Προϋποθέσεις αναδοχής........................................................................... 747
257.3.... Συνέπειες..................................................................................................... 749
257.4.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 749
ii. Σωρευτική αναδοχή...................................................................................................... 751
258. Η σύμβαση σωρευτικής αναδοχής......................................................................... 751
258.1.... Γενικά......................................................................................................... 751
258.2.... Τα μέρη....................................................................................................... 751
258.3.... Περιεχόμενο της συμβάσεως................................................................... 751
258.4.... Αντικείμενο................................................................................................ 752
258.5.... Τύπος........................................................................................................... 752
258.6.... Αιτία της σωρευτικής αναδοχής.............................................................. 752
258.7.... Φύση............................................................................................................ 752
258.8.... Συγγενείς έννοιες....................................................................................... 753
258.9.... Σωρευτική αναδοχή με σύμβαση μεταξύ οφειλέτη και αναδοχέα..... 753
258.10. Άλλες περιπτώσεις σωρευτικής αναδοχής............................................. 753
259. Αποτελέσματα της σωρευτικής αναδοχής............................................................. 754
259.1.... Η υπεισέλευση του αναδοχέα................................................................... 754
259.2.... Ενστάσεις του αναδοχέα........................................................................... 754
259.3.... Σχέσεις αρχικού οφειλέτη και αναδοχέα............................................... 755
iii. Υπόσχεση ελευθερώσεως............................................................................................ 756
260. Έννοια, φύση και ρύθμιση...................................................................................... 756
260.1.... Έννοια, παραδείγματα, διαμόρφωση..................................................... 756
260.2.... Φύση............................................................................................................ 757
260.3.... Ρύθμιση....................................................................................................... 757
261. Σχέσεις των μερών................................................................................................... 758
261.1.... Σχέσεις οφειλέτη και υποσχεθέντος........................................................ 758
261.2.... Η θέση του δανειστή................................................................................. 758
262. Διαφοροποιήσεις..................................................................................................... 759
iv. Μεταβίβαση περιουσίας και σωρευτική αναδοχή................................................. 760
263. Γενικά........................................................................................................................ 760
263.1.... Το πρόβλημα............................................................................................. 760
263.2.... Κριτική της ρυθμίσεως ΑΚ 479.............................................................. 760
263.3.... Παράδειγμα................................................................................................ 761
263.4.... Η ΑΚ 479................................................................................................... 761
264. Η μεταβίβαση περιουσίας ή επιχειρήσεως........................................................... 761
264.1.Οι έννοιες «περιουσία» και «επιχείρηση»................................................. 761
264.2.... Έννοια μεταβιβάσεως............................................................................... 763
264.3.... Μεταβίβαση σε περισσότερα πρόσωπα................................................ 764
264.4.... Διαδοχικές μεταβιβάσεις.......................................................................... 764
264.5.... Γνώση του αποκτώντος............................................................................ 765
265. Τα χρέη...................................................................................................................... 765
265.1.... Γενικά......................................................................................................... 765
265.2.... Τα χρέη της περιουσίας............................................................................ 766
265.3.... Τα χρέη της επιχειρήσεως........................................................................ 767
265.4.... Γνώση του αποκτώντος............................................................................ 767
266. Η σωρευτική αναδοχή............................................................................................. 767
266.1.... Γενικά......................................................................................................... 768
266.2.... Η ευθύνη του αποκτώντος – αναδοχέα.................................................. 768
266.3.... Χρόνος υπολογισμού αξίας..................................................................... 769
266.4.... Σχέσεις αποκτώντος – δανειστών........................................................... 770
266.5.... Σχέσεις αποκτώντος – μεταβιβάζοντος................................................. 770
266.6.... Διαδοχικές μεταβιβάσεις.......................................................................... 770
267. Αντίθετες συμφωνίες................................................................................................ 771
267.1.... Γενικά......................................................................................................... 771
267.2.... Συμφωνία αποκτώντος και μεταβιβάζοντος......................................... 771
267.3.... Συμφωνία αποκτώντος και δανειστών.................................................. 771
Γ. ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ (ΑΝΑΛΗΨΗ) ΕΝΟΧΙΚΗΣ ΣΧΕΣΕΩΣ...................................... 772
268. Γενικά........................................................................................................................ 772
268.1.... Το πρόβλημα............................................................................................. 772
268.2.... Παραδείγματα............................................................................................ 773
268.3.... Είδη............................................................................................................. 773
269. Στερητική μεταβίβαση............................................................................................ 773
269.1.... Έννοια......................................................................................................... 774
269.2.... Η δικαιοπραξία......................................................................................... 774
269.3.... Τύπος........................................................................................................... 774
269.4.... Αποτελέσματα............................................................................................ 774
269.5.... Φύση............................................................................................................ 774
269.6.... Διπλή στερητική μεταβίβαση.................................................................. 775
270. Σωρευτική μεταβίβαση........................................................................................... 775
270.1.... Έννοια......................................................................................................... 775
270.2.... Αποτελέσματα............................................................................................ 775
270.3.... Άλλα θέματα............................................................................................... 775
XI.. ΠΟΛΥΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΝΟΧΕΣ.................................................................................... 777
Α. ΓΕΝΙΚΑ........................................................................................................................ 777
271. Έννοια, είδη και ρύθμιση πολυπρόσωπων ενοχών............................................ 777
271.1.... Έννοια πολυπρόσωπης ενοχής............................................................... 777
271.2.... Ζητήματα ορολογίας................................................................................ 777
271.3.... Παραδείγματα............................................................................................ 778
271.4.... Είδη πολυπρόσωπων ενοχών.................................................................. 778
271.5.... Η ρύθμιση................................................................................................... 778
Β. ΔΙΑΙΡΕΤΗ ΕΝΟΧΗ.................................................................................................... 779
272. Έννοια, ορολογία, είδη........................................................................................... 779
272.1.... Έννοια......................................................................................................... 779
272.2.... Ορολογία.................................................................................................... 780
272.3.... Είδη............................................................................................................. 780
272.4.... Διαιρετότητα παροχής χωρίς διαιρετή ενοχή....................................... 780
272.5.... Ειδικότερα η ΑΚ 480............................................................................... 780
273. Η ρύθμιση.................................................................................................................. 781
273.1.... Μερισμός της διαιρετής παροχής........................................................... 781
273.2.... Η αυτοτέλεια των επί μέρους δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.......... 781
273.3.... Αναγωγή..................................................................................................... 781
Γ. ΕΝΟΧΗ ΕΙΣ ΟΛΟΚΛΗΡΟΝ...................................................................................... 782
i. Γενικά ............................................................................................................................. 782
274. Έννοια, όροι, είδη, ρύθμιση................................................................................... 782
274.1.... Έννοια ενοχής εις ολόκληρον................................................................. 782
274.2.... Ορολογία.................................................................................................... 782
274.3.... Στοιχεία της έννοιας................................................................................. 783
274.4.... Ειδικότερα η ταυτότητα της παροχής.................................................... 783
274.5.... Ειδικότερα η συνδετική σχέση μεταξύ απαιτήσεων ή υποχρεώσεων 783
274.6.... Ειδικότερα η ισοτιμία απαιτήσεων ή υποχρεώσεων........................... 784
274.7.... Ειδικότερα ελαττώματα ενοχής ως προς ένα συνδανειστή ή συνοφειλέτη 784
274.8.... Είδη............................................................................................................. 785
274.9.... Η ρύθμιση και οι αρχές της..................................................................... 785
274.10. Διάκριση από συγγενείς έννοιες............................................................. 785
275. Πρακτική χρησιμότητα........................................................................................... 785
275.1.... Της ενεργητικής εις ολόκληρον ενοχής................................................. 786
275.2.... Της παθητικής εις ολόκληρον ενοχής.................................................... 786
276. Γενεσιουργοί λόγοι.................................................................................................. 786
276.1.... Γενικά......................................................................................................... 786
276.2.... Γενεσιουργοί λόγοι ενεργητικής εις ολόκληρον ενοχής..................... 787
276.3.... Γενεσιουργοί λόγοι παθητικής εις ολόκληρον ενοχής........................ 787
ii. Παθητική εις ολόκληρον ενοχή.................................................................................. 789
277. Έννοια και προβλήματα......................................................................................... 789
277.1.... Έννοια......................................................................................................... 789
277.2.... Τα προβλήματα......................................................................................... 789
278. Τα δικαιώματα του δανειστή.................................................................................. 790
278.1.... Γενικά, η ΑΚ 482...................................................................................... 790
278.2.... Επιλογή του δανειστή............................................................................... 790
278.3.... Ius variandi................................................................................................ 791
278.4.... Ενστάσεις συνοφειλετών.......................................................................... 791
278.5.... Εξόφληση της οφειλής (ολική, μερική)................................................. 791
279. Γεγονότα που ενεργούν αντικειμενικά................................................................. 792
279.1.... Γενικά, οι ΑΚ 483-485............................................................................ 792
279.2.... Η καταβολή................................................................................................ 793
279.3.... Η δόση ή υπόσχεση αντί καταβολής...................................................... 793
279.4.... Η δημόσια κατάθεση................................................................................ 793
279.5.... Η ανανέωση............................................................................................... 793
279.6.... Ο συμψηφισμός......................................................................................... 793
279.7.... Η άφεση χρέους......................................................................................... 794
279.8.... Η στερητική αναδοχή χρέους.................................................................. 794
279.9.... Η παροχή προθεσμίας.............................................................................. 794
279.10. Η υπερημερία του δανειστή..................................................................... 794
279.11. Άλλα γεγονότα........................................................................................... 795
280. Γεγονότα που ενεργούν υποκειμενικά.................................................................. 795
280.1.... Γενικά, η ΑΚ 486...................................................................................... 795
280.2.... Η όχληση.................................................................................................... 796
280.3.... Η καταγγελλία........................................................................................... 796
280.4.... Η υπερημερία οφειλέτη............................................................................ 796
280.5.... Το πταίσμα του οφειλέτη......................................................................... 796
280.6.... Η αδυναμία παροχής................................................................................ 797
280.7.... Η παραγραφή............................................................................................ 797
280.8.... Η σύγχυση.................................................................................................. 797
280.9.... Το δεδικασμένο......................................................................................... 797
280.10. Η άφεση χρέους......................................................................................... 797
280.11. Η συναγόμενη αρχή.................................................................................. 798
281. Η εσωτερική σχέση μεταξύ των συνοφειλετών.................................................... 798
281.1.... Εξωτερική και εσωτερική σχέση............................................................ 798
281.2.... Φύση και γενεσιουργός λόγος της εσωτερικής σχέσεως..................... 798
281.3.... Χρόνος γενέσεως της εσωτερικής σχέσεως........................................... 798
281.4.... Περιεχόμενο της εσωτερικής σχέσεως................................................... 799
281.5.... Η αναλογία των συνοφειλετών στο χρέος............................................. 800
281.6.... Τροποποίηση της εσωτερικής σχέσεως................................................. 800
282. Αναγωγή μεταξύ των συνοφειλετών...................................................................... 800
282.1.... Έννοια αναγωγής...................................................................................... 800
282.2.... Προϋποθέσεις του δικαιώματος αναγωγής........................................... 800
282.3.... Ειδικότερα η αναλογία συμμετοχής....................................................... 801
282.4.... Ειδικότερα η εξόφληση............................................................................ 801
282.5.... Σχέσεις δικαιούχου αναγωγής και λοιπών συνοφειλετών.................. 801
282.6.... Είδη αναγωγής........................................................................................... 802
283. Αναπληρωτική αναγωγή......................................................................................... 802
283.1.... Έννοια......................................................................................................... 802
283.2.... Προϋποθέσεις της αναπληρωτικής αναγωγής...................................... 802
283.3.... Άλλα θέματα............................................................................................... 803
284. Υποκατάσταση στα δικαιώματα του δανειστή.................................................... 803
284.1.... Γενικά, η ΑΚ 488...................................................................................... 803
284.2.... Προϋποθέσεις της υποκαταστάσεως....................................................... 803
284.3.... Αποτελέσματα της υποκαταστάσεως...................................................... 804
284.4.... Αποκλεισμός της υποκαταστάσεως........................................................ 804
285. Διάκριση από συγγενείς έννοιες και σχέσεις....................................................... 804
iii. Ενεργητική εις ολόκληρον ενοχή.............................................................................. 806
286. Έννοια και προβλήματα......................................................................................... 806
286.1.... Έννοια......................................................................................................... 806
286.2.... Τα προβλήματα......................................................................................... 806
286.3.... Ειδικότερα η διάκριση από συγγενείς έννοιες...................................... 807
286.4.... Η ρύθμιση................................................................................................... 807
287. Τα δικαιώματα του οφειλέτη.................................................................................. 807
287.1.... Γενικά, η ΑΚ 490...................................................................................... 807
287.2.... Επιλογές του οφειλέτη.............................................................................. 808
287.3.... Έγερση αγωγής.......................................................................................... 808
287.4.... Εξόφληση της οφειλής (ολική ή μερική)............................................... 809
288. Γεγονότα που ενεργούν αντικειμενικά................................................................. 809
288.1.... Γενικά, η ΑΚ 491...................................................................................... 809
288.2.... Η καταβολή.......................................................................................... ..... 810
288.3.... Η δόση ή υπόσχεση αντί καταβολής...................................................... 810
288.4.... Η δημόσια κατάθεση................................................................................ 810
288.5.... Η ανανέωση............................................................................................... 810
288.6.... Ο συμψηφισμός......................................................................................... 810
288.7.... Η σύγχυση.................................................................................................. 811
288.8.... Η άφεση χρέους......................................................................................... 811
288.9.... Η στερητική αναδοχή χρέους.................................................................. 811
288.10. Η υπερημερία ενός συνδανειστή....................................................... ..... 811
288.11. Άλλα γεγονότα........................................................................................... 811
289. Γεγονότα που ενεργούν υποκειμενικά.................................................................. 812
289.1.... Γενικά......................................................................................................... 812
289.2.... Ειδικότερα.................................................................................................. 812
289.3.... Η συναγόμενη αρχή.................................................................................. 812
290. Εσωτερική σχέση και αναγωγή μεταξύ των συνδανειστών............................... 812
290.1.... Η εσωτερική σχέση................................................................................... 812
290.2.... Το δικαίωμα αναγωγής............................................................................ 813
290.3.... Προϋποθέσεις του δικαιώματος αναγωγής........................................... 813
290.4.... Σχέσεις υποχρέου και δικαιούχου αναγωγής........................................ 813
290.5.... Αποκλεισμός αναγωγής........................................................................... 814
Δ. ΑΔΙΑΙΡΕΤΗ ΕΝΟΧΗ.................................................................................................. 815
291. Έννοια και είδη........................................................................................................ 815
291.1.... Έννοια......................................................................................................... 815
291.2.... Διεύρυνση της έννοιας.............................................................................. 815
291.3.... Είδη............................................................................................................. 816
291.4.... Η ρύθμιση................................................................................................... 816
292. Η παθητική αδιαίρετη ενοχή.................................................................................. 816
292.1.... Η ρύθμιση, διακρίσεις.............................................................................. 816
292.2.... Αδιαίρετη ενοχή........................................................................................ 817
292.3.... Μετατροπή σε χρηματική........................................................................ 817
292.4.... Αδυναμία παροχής.................................................................................... 817
292.5.... Ειδικά θέματα............................................................................................ 818
293. Η ενεργητική αδιαίρετη ενοχή............................................................................... 818
Ε. ΚΟΙΝΗ ΕΝΟΧΗ........................................................................................................... 819
294. Έννοια και ρύθμιση................................................................................................. 819
294.1.... Έννοια......................................................................................................... 819
294.2.... Είδη............................................................................................................. 819
294.3.... Η ρύθμιση................................................................................................... 819
