Αδιαμφισβήτητα, είναι παράνομο, ανήθικο και, εν γένει, κατακριτέο το να υποβληθεί κάποιος σε ένα επώδυνο και σοβαρό χειρουργείο, ων απολύτως υγιής. Ωστόσο, η επικράτηση της καισαρικής τομής έναντι του φυσιολογικού τοκετού αποτελεί πλέον μία δυσάρεστη πραγματικότητα στην Ελλάδα. Μία εντελώς φυσική πράξη έχει αναχθεί σε απαραίτητα χειρουργική, με συνοδές πιθανές επιπλοκές.
Σε τι οφείλεται αυτή η ραγδαία αύξηση των καισαρικών τομών; Μπορεί η καισαρική τομή να αποτελέσει επιλογή της επιτόκου, χωρίς αντίστοιχη ιατρική ένδειξη; Είναι η επίτοκος επαρκώς και ορθά ενημερωμένη; Μήπως ο γιατρός έχει, τελικά, αποκλειστικά το βάρος της ευθύνης για την αναίτια καισαρική τομή και πρόκληση τοκετού;
Στο βιβλίο αυτό γίνεται, για πρώτη φορά, διερεύνηση του φαινομένου αυτού, όχι μόνο ως γεγονότος που εγείρει κοινωνιολογική παρατήρηση, αλλά και ως λόγου θεμελίωσης αστικής ιατρικής ευθύνης. Αναζητούνται οι κανόνες δικαίου, στους οποίους δύναται να υπαχθεί η πρακτική κάποιων μαιευτήρων-γυναικολόγων. Ταυτόχρονα, υπάρχει πλούσια καταγραφή νομολογίας που άπτεται της ιατρικής αμέλειας στη μαιευτική-γυναικολογία. Το βιβλίο αφορά, εν τέλει, κάθε αναίτια ιατρική πράξη, με πολύ σεβασμό για την Ιατρική· αυτήν `που ασκείται στο όνομα του ανθρώπου.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ.................................................................... XI
ΠΡΟΛΟΓΟΣ................................................................................................ XXI
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι
ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
ΩΣ ΚΙΝΗΤΡΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΕΤΙΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ
1. Το ποσοστό των καισαρικών τομών στην Ελλάδα. Σύγκριση με τα δεδομένα άλλων χωρών 1
2. Οι συνέπειες της καισαρικής τομής (πρώτης και επαναληπτικής) σε μητέρα
και νεογνό. Είναι απλώς μία «ασφαλής» και «αθώα» χειρουργική επέμβαση;......... 3
3. Τα αίτια της αύξησης των καισαρικών τομών στην Ελλάδα. Η τακτική της
πλειοψηφίας των μαιευτήρων-γυναικολόγων..................................................... 13
α. Εισαγωγή............................................................................................... 13
β. Απόλυτες και αμφισβητήσιμες ενδείξεις για καισαρική τομή .......................... 15
γ. Ειδικά σχετικά με το πρωτόκολλο του «μία φορά καισαρική, πάντα καισαρική» 19
δ. «Ιατρικοποίηση» της εγκυμοσύνης και του τοκετού. ...................................... 21
ε. Μήπως ο τοκετός θα έπρεπε να παραμείνει μαιοκεντρικός;.............................. 22
στ. Το άγχος και η αδρεναλίνη ως ανασταλτικοί παράγοντες του τοκετού
της σύγχρονης (δυτικής) γυναίκας............................................................... 22
4. Το ζήτημα του επεμβατικού τοκετού γενικότερα και η πρόκληση τοκετού ............ 25
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ
ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΓΚΥΟΥ-ΕΠΙΤΟΚΟΥ & ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΑΥΤΗΣ
1. Νομικός προβληματισμός............................................................................. 33
α. Εισαγωγή............................................................................................... 33
β. Αμυντική ιατρική-Υπερδιάγνωση-Πρωτόκολλα ............................................ 34
γ. Η ιδιαιτερότητα του ιατρικού λειτουργήματος και η «επικινδυνότητα» της
ειδικότητας του μαιευτήρα-γυναικολόγου. ................................................... 39
δ. Η βιομηχανία του γρήγορου τοκετού και της καισαρικής τομής. Ιατρικά
«οφέλη» ................................................................................................ 43
ε. Από τη μία η αμυντική ιατρική, από την άλλη η κερδοσκοπία, το αποτέ-
λεσμα είναι ένα: Η παρότρυνση για καισαρική τομή ή έναν επεμβατικό
τοκετό ................................................................................................... 45
2. Συναίνεση του ασθενούς και υποχρέωση ενημέρωσης......................................... 46
α. Εισαγωγή. Κοινωνικοϊστορική εξέλιξη της έννοιας της συναίνεσης.................. 46
i) Ιατρικός πατερναλισμός. Πατροπαράδοτος και σύγχρονος........................... 46
ii) Το χρονικό της θεσμικής κατοχύρωσης της συναίνεσης σε ιατρική πράξη...... 51
iii) Το ισχύον δίκαιο. Η συναίνεση και η ενημέρωση του ασθενούς σύμφω-
να με τα άρθρα 11 και 12 του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας .................... 57
β. Συναίνεση και υποχρέωση ενημέρωσης του ασθενούς. Η «παρανομία»
και η «νομιμοποίηση» της ιατρικής πράξης γενικά........................................ 58
γ. Ειδικά θέματα της συναίνεσης .................................................................... 60
δ. Η σημασία της συναίνεσης ειδικά στη σφαίρα της σχέσης μαιευτήρα-γυναικο-
λόγου και ασθενούς. Θιγόμενα δικαιώματα και σχετικές προστατευτικές
(συνταγματικές και μη) διατάξεις. Η έννοια της «ανθρώπινης αξιοπρέπειας» ..... 64
ε. Η «μειονεκτική» θέση του ασθενούς και η ανάγκη για ενημέρωσή του.............. 72
στ. Πηγές δικαίου........................................................................................ 74
i) Της ιατρικής δεοντολογίας ..................................................................... 74
ii) Της υποχρέωσης ενημέρωσης και της αστικής ιατρικής ευθύνης
γενικότερα.......................................................................................... 78
ζ. Είδη ενημέρωσης ..................................................................................... 81
Σημείωση: Ο αποδέκτης της ενημέρωσης. Πρόσωπα που επιλέγουν να
μην ενημερωθούν..................................................................................... 83
η. Η έκταση της ενημέρωσης......................................................................... 86
θ. Το δίπολο ενημέρωση-συναίνεση συμπερασματικά......................................... 90
3. Ιατρική ευθύνη. Ιατρικό σφάλμα και αυθαίρετη ιατρική πράξη ........................... 93
α. Η ιατρική ευθύνη γενικά .......................................................................... 93
β. Ιατρική πράξη......................................................................................... 94
γ. Έννομες συνέπειες της αυθαίρετης ιατρικής πράξης........................................ 97
δ. Η νομική και η ιατρική έννοια του ιατρικού λάθους. «Τεχνικό» σφάλμα
και «κοινή» αμέλεια................................................................................. 99
ε. Το ιατρικό σφάλμα................................................................................. 104
στ. Ειδικά το σφάλμα του μαιευτήρα-γυναικολόγου......................................... 110
ζ. Υπαγωγή της αναίτιας καισαρικής τομής στην έννοια της αυθαίρετης
ιατρικής πράξης..................................................................................... 146
Υποσημείωση: i) Ο επεμβατικός τοκετός γενικά υπό το πρίσμα της
«εσφαλμένης συμβουλής» και της «διάγνωσης» .......................................... 147
ii) Ο επεμβατικός τοκετός υπό το πρίσμα της πρωταρχικής υποχρέωσης
παροχής ιατρικής φροντίδας................................................................. 149
η. Το περιεχόμενο της ευθύνης. Έννομες συνέπειες. Έκταση και περιεχόμενο
της οφειλόμενης αποζημίωσης. Η ευθύνη του παρέχοντος ιατρικές
υπηρεσίες και σχετική νομολογία ............................................................. 150
4. Ελαττώματα της «νομιμοποιητικής» συναίνεσης & της καταρτισθείσας
δικαιοπραξίας........................................................................................... 158
α. Εισαγωγή ............................................................................................. 158
β. Απαλλαγμένη από ελαττώματα συναίνεση................................................... 159
γ. Εισαγωγικές παρατηρήσεις στα άρθρα 140-157 ΑΚ..................................... 159
δ. Πλάνη (140-146 ΑΚ). Έννοια και προϋποθέσεις......................................... 160
ε. Απάτη (147-149 ΑΚ). Έννοια και προϋποθέσεις.......................................... 161
στ. Απειλή (150-153 ΑΚ). Έννοια και προϋποθέσεις ...................................... 163
ζ. Αγωγή για ακύρωση............................................................................... 163
η. Υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών στις σχετικές διατάξεις. Έννομες
συνέπειες............................................................................................... 165
5. Συμπεράσματα........................................................................................... 167
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ
ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
1. Σχετική νομολογία..................................................................................... 171
2. Επίλογος ................................................................................................. 182
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ - ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ ........................................... 185
