Η συζητητική αρχή συνιστά την κορωνίδα των θεμελιωδών δικονομικών αρχών. Αποτελεί τον ρυθμιστικό παράγοντα των σχέσεων δικαστή και διαδίκων στην πολιτική δίκη. Η πρωτοκαθεδρία των διαδίκων στην εισφορά πραγματικών περιστατικών και αποδεικτικών μέσων βαδίζει παράληλλα με την ενεργοποίηση του ρόλου του δικαστή, προς επίτευξη της ταχείας και, κυρίως, αποτελεσματικότερης εκτίμησης της ουσίας της διαφοράς.
Η εν λόγω μονογραφία επιχειρεί, αρχικά, μία ιστορική, δικαιοσυγκριτική και δικαιοπολιτική σκιαγράφηση της συζητητικής αρχής, ιδίως δε του ρόλου του δικαστή και των διαδίκων. Στη συνέχεια, αναζητώνται απαντήσεις στα επίκαιρα ερωτήματα της θεμελιώδους αυτής δικονομικής αρχής, με βασικό άξονα κατάστρωσης της μελέτης τις έννοιες του βάρους επίκλησης και του βάρους απόδειξης. Μέσω της άντλησης επιχειρημάτων από τις διεθνείς και εγχώριες θεωρητικές και νομολογιακές τάσεις, η συγγραφέας διερευνά τους σύγχρονους προβληματισμούς γύρω από την συζητητική αρχή, ισορροπώντας ανάμεσα στην δογματική θεμελίωση και στις ανάγκες της πράξης. Ειδική ανάλυση αφιερώνεται στα ζητήματα εκούσιας δικαιοδοσίας και ασφαλιστικών μέτρων.
Πρόλογος .............................................................................................................................. VII
Προλογικό Σημείωμα Συγγραφέως .................................................................................... XI
Συντομογραφίες.................................................................................................................... XVII
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.................................................................................................. 1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Δικαιοπολιτική και εννοιολογική προσέγγιση -
Η σύγχρονη φυσιογνωμία της συζητητικής αρχής
§ 1. Ιστορική δικαιοπολιτική ανάλυση - Σύγχρονες τάσεις........................... 9
Ι. Η θέση του δικαστή στην πολιτική δίκη.................................................................... 9
1. Η θέση του δικαστή και η συζητητική αρχή........................................................... 9
2. Ιστορική και δικαιοπολιτική ανάλυση.................................................................... 15
α. Ανάμεσα στη φιλελεύθερη και στην κοινωνική δίκη - Το μοντέλο δίκης του Franz Klein 15
β. Ειδικότερα, ο καθοδηγητικός ρόλος του δικαστή στο ελληνικό δικονομικό δίκαιο.... 26
γ. Ο ρόλος του δικαστή υπό το φως των άρθρων 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ και 47 ΧΘΔΕΕ... 38
δ. Η συζητητική αρχή υπό την επίδραση του κοινοτικού δικαίου.................................. 41
3. Ευρωπαϊκές και διεθνείς τάσεις................................................................................ 45
α. Το γερμανικό και αγγλικό μοντέλο δίκης................................................................... 45
β. Οι πρότυποι κανόνες της ALI/UNIDROIT και της ELI/UNIDROIT............................... 53
ΙΙ. Η εξέταση της διαφοράς σε προπαρασκευαστικό στάδιο δίκης............................ 54
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις-Σύνδεση με την αρχή της συζητήσεως..................... 54
2. Το αγγλοσαξωνικό μοντέλο..................................................................................... 57
α. Το σύστημα της discovery του αμερικανικού δικαίου............................................... 57
β. Το προπαρασκευαστικό στάδιο στην αγγλική δίκη ................................................. 63
3. Ο Κανονισμός 861/2007 περί της ευρωπαϊκής διαδικασίας μικροδιαφορών..... 66
§ 2. Η έννοια της συζητητικής αρχής................................................................... 69
Ι. Η συζητητική αρχή στον ΚΠολΔ................................................................................. 69
1. Διάκριση από την αρχή της διαθέσεως.................................................................. 69
2. Η συζητητική αρχή και οι αποκλίσεις αυτής στον ΚΠολΔ.................................... 72
α. Συζητητική αρχή: Πραγματικοί ισχυρισμοί και αποδεικτικά μέσα........................... 72
β. Διάκριση από την αρχή της ανακρίσεως-Αποκλίσεις στον ΚΠολΔ........................... 80
γ. Οι αρχές της συζητήσεως και της ανακρίσεως στην διαδικασία της αναγκαστικής εκτελέσεως 81
3. Οι σύγχρονες τάσεις της αρχής της συζητήσεως και το ελληνικό δικονομικό δίκαιο 84
α. Τα βασικά στοιχεία.................................................................................................. 84
β. Η διάταξη του άρθρου 237 ΚΠολΔ και η σύγχρονη φυσιογνωμία της αρχής της συζητήσεως 87
βα. Η συμβατότητα της 237 ΚΠολΔ με τις αρχές της προφορικότητας και της δημοσιότητας 87
ββ. Η σύγχρονη φυσιογνωμία της συζητητικής αρχής στο πλαίσιο της διάταξης του άρθρου 237 ΚΠολΔ 90
ΙΙ. Το πεδίο της αυτεπάγγελτης ενέργειας του δικαστηρίου......................................... 99
Εισαγωγικές παρατηρήσεις............................................................................................ 99
1. Οι κανόνες δικαίου.................................................................................................... 100
α. Ο νομικός χαρακτηρισμός των πραγματικών γεγονότων.......................................... 100
β. Το αλλοδαπό δίκαιο ................................................................................................. 109
2. Διδάγματα κοινής πείρας, γνώσεις ειδικής πείρας ................................................ 111
3. Πασίδηλα, γνωστά στο δικαστήριο από άλλη δικαστική ενέργεια..................... 112
Συμπερασματικές παρατηρήσεις ................................................................................. 113
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Πραγματικοί ισχυρισμοί
§ 1. Η συζητητική αρχή από την πλευρά του ενάγοντος............................ 115
Ι. Σύνδεση της συζητητικής αρχής με την ιστορική βάση της αγωγής....................... 115
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις....................................................................................... 115
2. Η πληρότητα της ιστορικής βάσης της αγωγής κατά τη θεωρία και νομολογία 121
3. Η σύνδεση της συζητητικής αρχής με το δικαίωμα ακροάσεως και την αρχή της προδικασίας μέσω της ιστορικής βάσης της αγωγής....................................................................................................................... 138
ΙΙ. Περιπτώσεις διαφοροποίησης του βάρους επίκλησης ........................................... 143
1. Τα πραγματικά περιστατικά που προκύπτουν από τις αποδείξεις....................... 143
2. Τα πραγματικά περιστατικά που αμφισβητούνται από τον εναγόμενο.............. 146
ΙΙΙ. Οι αόριστες νομικές έννοιες....................................................................................... 149
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις - Εννοιολογική οριοθέτηση....................................... 149
2. Η θέση της νομολογίας σχετικά με τον προσδιορισμό των αόριστων νομικών εννοιών 152
3. Ειδικότερα, η έννοια της αμέλειας.......................................................................... 156
ΙV. Η σύγχρονη φυσιογνωμία της συζητητικής αρχής από την πλευρά του ενάγοντος 164
§ 2. Η συζητητική αρχή από την πλευρά του εναγομένου......................... 173
Ι. Σύνδεση του πραγματικού ισχυρισμού της ενστάσεως με την συζητητική αρχή.. 173
ΙΙ. Η προβολή και επίκληση των ενστάσεων................................................................. 178
1. Η θέση θεωρίας και νομολογίας.............................................................................. 178
2. Συμπερασματικές παρατηρήσεις - Προτεινόμενη θέση........................................ 184
3. Ζητήματα οριακών διακρίσεων............................................................................... 185
α. Η ένσταση καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος................................................... 185
β. Η ένσταση συντρέχοντος πταίσματος....................................................................... 195
IΙΙ. Η αυτεπάγγελτη λήψη υπόψη της παραγραφής υπέρ του Δημοσίου .................. 197
§ 3: Οι διαδικαστικές προϋποθέσεις της δίκης.................................................... 203
Ι. Η προβολή από τον ενάγοντα των πραγματικών περιστατικών............................. 203
ΙΙ. Η ένσταση του άρθρου 332 ΚΠολΔ .......................................................................... 213
Συμπερασματικές παρατηρήσεις.................................................................................. 219
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Η αποδεικτική διαδικασία
§ 1. Η σύνδεση της συζητητικής αρχής με την αποδεικτική διαδικασία 223
§ 2. Οι αμφισβητούμενοι πραγματικοί ισχυρισμοί ως αντικεί-μενο απόδειξης 227
§ 3. H επίκληση και προσαγωγή αποδεικτικών μέσων από τους διαδίκους 233
Ι. Νομοθετική πρόβλεψη................................................................................................. 233
ΙΙ. Ο αναιρετικός έλεγχος................................................................................................. 234
III. Η διάταξη του άρθρου 107 ΚΠολΔ........................................................................... 239
IV. Η προσκομιδή και επίκληση αποδεικτικών μέσων στην δευτεροβάθμια δίκη... 245
§ 4. To βάρος απόδειξης............................................................................................... 251
Ι. Η έννοια του βάρους απόδειξης................................................................................. 251
ΙΙ. Το υποκειμενικό και αντικειμενικό βάρος απόδειξης ............................................. 252
ΙΙΙ. Nομοθετικά παραδείγματα παρρεκλίσεων.............................................................. 258
1. Η διάταξη του άρθρου 63 παρ. 1 και 2 του ν. 2121/1993 περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας 258
2. Ζητήματα από την Οδηγία 2014/104/ΕΕ περί αγωγών παραβίασης δικαίου ανταγωνισμού 263
§ 5. Η κατανομή του βάρους απόδειξης.............................................................. 271
I. Οι θεωρίες κατανομής του βάρους απόδειξης........................................................... 271
ΙΙ. Η νομολογιακή εφαρμογή των θεωριών περί κατανομής του βάρους απόδειξης 279
ΙΙΙ. Η δικαστική πρωτοβουλία στην κατανομή του βάρους απόδειξης...................... 285
IV. H σύμπτωση του βάρους αποδείξεως με το βάρος επικλήσεως............................ 296
Συμπερασματικές παρατηρήσεις.................................................................................. 308
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Εξαιρέσεις υπέρ της ανακριτικής αρχής
§ 1. Η εφαρμογή της αρχής της ανακρίσεως στην διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας 311
Ι. Η διάταξη του άρθρου 744 ΚΠολΔ............................................................................. 311
ΙΙ. Ειδικές νομοθετικές προβλέψεις................................................................................. 322
1. Η διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 του ν. 3869/2010 περί υπερχρεωμένων νοικοκυριών 322
2. Η διάταξη του άρθρου 104 του ν. 3588/2007 περί της διαδικασίας εξυγίανσης. 326
§ 2. Η διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων....................................................... 331
Εισαγωγικά............................................................................................................................. 331
Ι. Το αντικείμενο της δίκης των ασφαλιστικών μέτρων............................................... 331
ΙΙ. Η διάταξη του άρθρου 691 παρ. 1 ΚΠολΔ.................................................................. 335
Συμπερασματικές παρατηρήσεις.................................................................................. 338
Σύνοψη πορισμάτων μελέτης.................................................................................. 341
Βιβλιογραφικός Πίνακας...................................................................................................... 351
Ελληνική Βιβλιογραφία .................................................................................................... 351
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία............................................................................................... 363
Ευρετήριο Βασικών Λημμάτων........................................................................................... 371
