Τα “Τέσσερα Nυχτερινά και μία Τοκάττα” για σόλο πιάνο (Four Nocturnes and a Toccatta for solo piano) γράφτηκαν στο χωριό Κράψη των Ιωαννίνων (I-III) και στην Σαντορίνη (II-IV), από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2011.
Το πρώτο νυχτερινό ξεκινά με μια μελωδία η οποία συνοδεύεται αντιστικτικά και με μία διάθεση συνεχούς αρμονικής τριβής. Καθώς εξελίσσεται, ακολουθεί ένα μέρος “νευρικό” με μεγάλες αντιθέσεις (patetico e poco misterioso) που οδηγεί και στην κορύφωση του κομματιού. Στη συνέχεια επανέρχεται το αρχικό θέμα ελαφρώς παραλλαγμένο.
Το δεύτερο μέρος, είναι ένα allegro vivace, το οποίο αντλεί μεγάλο μέρος των θεμάτων του από το Mefisto valse No. 4 του Franz Liszt. Σε ένα ξέφρενο τέμπο, στέκεται σαν αντίποδας του αργού πρώτου μέρους, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα άλλοτε “ονειρική” και άλλοτε ειρωνική, περιπαικτική, με μεγάλες αντιθέσεις. Μακροδομικά, αποτελεί την πρώτη μεγάλη κορύφωση του έργου.
Στο τρίτο μέρος (andante), είναι έντονη η ιμπρεσιονιστική διάθεση. Περιέχει ίσως, το μικρότερο αριθμό θεμάτων, γεγονός το οποίο του δίνει μια ευδιάκριτη φόρμα και καθιστά εύκολη την αναγνώριση του αρχικού μοτίβου, όποτε αυτό εκτίθεται. Δανείζεται θέματα παραλλαγμένα από το πρώτο Νυχτερινό, τα οποία παρουσιάζονται με διαφορετική επεξεργασία.
Το τέταρτο νυχτερινό, ένα σχεδόν πένθιμο andante dramatico e poco melancolico, χρησιμοποιεί το ρυθμό των 5/4 , με ένα επίμονο ρυθμικό μοτίβο, στο αριστερό χέρι, που θυμίζει το τέμπο της marchia funebre. Το κυρίως μελωδικό και δραματικό θέμα του δεξιού χεριού παρουσιάζεται τρεις φορές, την κάθε μία με διαφορετική εναρμόνιση. Καταλήγει “αισιόδοξα”, σε πλήρη αντίθεση με το επιβλητικό basso ostinato, με μία διάθεση εξαϋλωσης.
Το τελευταίο, καταληκτικό κομμάτι του έργου είναι ένα presto misterioso σε 6/8, το οποίο έχοντας έναν “δαιμονιώδη” ρυθμό και μία συνεχή, ασταμάτητη κίνηση με όγδοα, περιγράφει μία ταραγμένη και “θυελλώδη” νύχτα. Ενδιάμεσα παρεμβάλλονται σε συγκεκριμένα σημεία, στοιχεία περιπαικτικά τα οποία αποφορτίζουν την “ταραχώδη” εικόνα του Νυκτερινού.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον καλό μου φίλο και πιανίστα Δημήτρη Κούκο που με βοήθησε, για άλλη μία φορά, κατά τη διάρκεια γραφής του έργου και ανέλαβε την πρώτη του παρουσίαση.
Το έργο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του αγαπημένου μου φίλου και Ιδρυτή του Εθνικού Ωδείου Παραρτήματος Θήρας, Νίκου Παπαγεωργίου.
Κωνσταντίνος Γρηγορίου