Μετά έναν αιώνα συνταγματικής κατοχύρωσης της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, το καθεστώς εργασιακής ασφάλειας που αυτή παρείχε, μέσω των επί μέρους εγγυήσεών της, τίθεται υπό γενικευμένη αμφισβήτηση. Μια σειρά από νομοθετικά μέτρα, τα οποία σχετικοποιούν τις εγγυήσεις αυτές, συμπιέζοντας πρωτίστως τη νομοθετική τους διεύρυνση στο απολύτως αναγκαίο, ψηφίστηκαν με περισσή προχειρότητα, αλλοιώνοντας το σύστημα του υπαλληλικού μας κώδικα και αντιμετωπίζοντας, για πρώτη φορά, από κοινού δημοσίους υπαλλήλους και προσωπικό ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου. Διακηρυγμένος πια στόχος του νομοθέτη, η μείωση του προσωπικού της διοίκησης, με την αθρόα κατάργηση οργανικών θέσεων στο σύνολο των υπηρεσιών του δημόσιου τομέα.

Με αφορμή τα μέτρα αυτά, στο παρόν έργο εξετάζεται από την αρχή ο θεσμός της μονιμότητας. Τους στόχους που κλήθηκε να επιτελέσει, πριν αναδειχθεί από τον κοινό νομοθέτη σε ασπίδα προστασίας πρωτίστως των ίδιων των υπαλλήλων, αποσυνδεόμενη από τα δύο θεμελιώδη προαπαιτούμενά της. Αφενός τα προσόντα που πρέπει να έχει ο υπάλληλος κατά την είσοδό του στην υπηρεσία και, σε συνδυασμό με άλλες αρχές συνταγματικού επιπέδου που σταδιακά αναπτύχθηκαν, πρέπει να ελέγχονται και κατά την υπηρεσιακή του εξέλιξη, αφετέρου την οργανικότητα των θέσεων που καλύπτουν οι μόνιμοι υπάλληλοι, την οποία επιχείρησε να στηρίξει η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας στην 2325/1966 απόφασή της, επανερχόμενη επί το αυστηρότερον, μετά από έναν κύκλο αποστασιοποίησης από την αρχική αυτή θέση, με την πρόσφατη απόφαση 3354/2013.

Προσδιορίζεται το πλήρες περιεχόμενό της μονιμότητας, καταγράφεται ο τρόπος με τον οποίο η νομολογία αντιμετώπισε στο παρελθόν την κατάργηση οργανικών θέσεων και εντοπίζονται οι στρεβλώσεις που σταδιακά υπέστη. Μετά δε από μια πρώτη απόπειρα συστηματοποίησης του πολύπλοκου και ανομοιογενούς καθεστώτος που επιβλήθηκε τα τελευταία χρόνια, επιχειρείται μία προσέγγιση των νέων μέτρων, υπό το πρίσμα και των νομολογιακών προηγουμένων και της νομικής μας παράδοσης. Και ίσως και πέρα από αυτήν, εφόσον η μαζικότητα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των μέτρων μπορεί να εξαντλούν τα όποια περιθώρια ανοχής της νομολογίας. Και τελικώς δίνεται μία απάντηση στο ερώτημα που τίθεται συχνά στις μέρες μας, αν πράγματι η μονιμότητα, υπό τη συνταγματική της ή μη εκδοχή, αποτελεί τροχοπέδη στις εξελίξεις, στις αναγκαίες διαρθρωτικές μεταβολές που έχει ανάγκη ο τόπος, ή αν αντίθετα, διατηρεί τη σημασία της, οπότε, όμως πρέπει να επανέλθει στο σημείο που την ήθελαν οι εμπνευστές της, να ξανασυνδεθεί με τα προαπαιτούμενά της, ενδεχομένως, με την αναγκαία, μετά από έναν αιώνα εμπειριών, προσαρμογή ορισμένων επί μέρους παραμέτρων της.