Όταν πραγματοποιηθεί ή αναπόφευκτη νομοτελειακά μετατόπιση του επιστημονικού ενδιαφέροντος από την αρχαιότητα καί το Βυζάντιο στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, πού στάθηκε αποφασιστική για τη διάπλαση της ελληνικής φυσιογνωμίας, ό ερευνητής θα βρει στο Μουσείο Μπενάκη ένα θησαυροφυλάκειο με πολύτιμο υλικό. Ό Αντώνης Μπενάκης, μ' ένα εκπληκτικό ένστικτο καί μια αίσθηση ευθύνης για τα νεώτερα πολιτιστικά μας στοιχεία, κατόρθωσε την ύστατη στιγμή να περισώσει ό,τι μπορούσε ακόμα να σωθεί. Για πολλούς όμως λόγους, πού ή ανάλυσή τους θα μας πήγαινε μακρυά, την κρίσιμη εκείνη εποχή - ας πούμε από το 1900 έως το 1930 - τη βάραινε ένας αισθητικισμός, πού έκανε να παραμερισθούν σημαντικές ενότητες του παραδοσιακού πολιτισμού. Απουσιάζει λόγου χάρη ή εικόνα της κοινωνικής διάρθρωσης, ή καθημερινή ζωή, ή οικονομία - γεωργία, κτηνοτροφία, βιοτεχνία, εμπόριο καί ναυτιλία - ή εκκλησία στον κοινωνικο-πνευματικό της ρόλο, τα γράμματα καί γενικότερα ή διαμόρφωση των ιδεολογικών ρευμάτων. Ή ανασύνθεση του φάσματος της ελληνικής ζωής στην ιστορική της διαδρομή, πού σαν νέο αίτημα του Μουσείου διατυπώθηκε τα τελευταία χρόνια, θα φωτίσει πληρέστερα όχι μόνο το πολιτιστικό επίπεδο πού αντανακλάται στη λεγόμενη 'λαϊκή τέχνη' αλλά καί το βαθύτερο νόημα της Εθνεγερσίας του 1821. Ή απήχηση πού είχε ή Έκθεση 'Ή Αθήνα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας' προσφέρει το μέτρο της βαθύτερης ανάγκης για μια τέτοια 'υπεραισθητική' καί συνολικότερη θεώρηση του παρελθόντος. (...)

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]