Ο Σταύρος Καλλέργης πρωτοστάτησε στην οργανωμένη έκφραση των σοσιαλιστικών ιδεών στην ελληνική κοινωνία τη δεκαετία του 1890, διεκδικώντας για το `έθνος των πτωχών, πασχόντων εργατών [...] την πλήρη ισότητα, αδελφότητα και πραγματικήν ελευθερίαν`, την `απαλλαγήν παντός πάσχοντος εκ της περί της αύριον μερίμνης`. Οι πολυσχιδείς του δραστηριότητες, οι προσωπικές περιπέτειες και η υπαγωγή των ατομικών επιλογών στις ανάγκες της Υπόθεσης παραπέμπουν στον τύπο των επαναστατών του 19ου αιώνα, εκείνες τις αντιφατικές προσωπικότητες που συχνά μετεωρίζονταν μεταξύ τυχοδιωκτισμού και εξεγερτικής έξαψης. Διέθεσε απλόχερα την περιουσία του για τις ανάγκες του κινήματος, συνελήφθη και φυλακίστηκε, κατέφυγε στη Γαλλία, συγκρούστηκε με το οικογενειακό του περιβάλλον, αλλά και με τους συντρόφους του, γνώρισε διαδοχικές διαψεύσεις και εσωτερικούς διχασμούς. Στις αρχές του 20ού αιώνα επέστρεψε στη γενέτειρά του, την Κρήτη, επιδόθηκε στο εμπόριο, δημιούργησε οικογένεια και έζησε έως το 1926 απέχοντας από κάθε δραστηριότητα σχετική με το σοσιαλιστικό κίνημα. Η διαδρομή του Σταύρου Καλλέργη υπενθυμίζει τις ανεπαίσθητες μεταβολές που οδηγούν σε μεγάλες αναθεωρήσεις, τις ταλαντώσεις ανάμεσα στις συλλογικές προσδοκίες και στους ατομικούς συμβιβασμούς, το καθοριστικό βάρος των καθημερινών υποχρεώσεων στις επιλογές του βίου, τη μικρή -εν τέλει- απόσταση μεταξύ της στράτευσης και της ιδιώτευσης.
Η έκδοση του Αρχείου Σταύρου Καλλέργη ανασυγκροτεί τη διανοητική και πολιτική διαδρομή του πρωτοπόρου σοσιαλιστή, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την πορεία των ιδεών της κοινωνικής χειραφέτησης στον ελλαδικό χώρο.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]