Αν υπάρχει κάτι που σφραγίζει κι ενοποιεί τα σύντομα διηγήματα των Αναδρομών είναι η θερμότητα μιας αχνισμένης ψυχή που την αισθανόμαστε όσο διαρκεί η ανάγνωση. Η Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ επικαλείται το εγκαυστικό κενό της Απουσίας των ανθρώπων και των πραγμάτων, ενώ η μνήμη αναδρομεί αδιάκοπα σαν ταχυπαλμογράφος που κινδυνεύει ν` απορρυθμιστεί απ` την ένταση. Η Απουσία είναι η άπειρη απόσταση και είναι συνώνυμη με το θάνατο, είτε πρόκειται για νεκρούς είτε για ζωντανούς. Πολύ περισσότερο για τους τελευταίους, αφού η μνήμη τους αποκαθηλώνει χωρίς έλεος απ` το εικονοστάσι της και τους παραδίδει ως έσχατη τιμωρία στη λήθη, όπου τίποτα δεν έχει χρώμα και αίμα, για πάντα εκτός γραφής.

Το αλάνθαστο σημείο αναγνώρισης αυτής της γραφής είναι η ουσιώδης λεπτομέρεια που διαποτίζει με τις τονικότητες του ασίγαστου πάθους ό,τι αγγίξει. Υπάρχει ένας οφθαλμός που ακοίμητος συλλαμβάνει, εξαχνώνει και ταξινομεί τις παρορμήσεις της ψυχής, καθώς θεάται την πραγματικότητα. Προϋποθέτει, όμως, τη συνενοχή του αναγνώστη για να τον μυήσει στις ανομολόγητες οριακές εμπειρίες μέσ` από τις λεπτές χαραμάδες των λέξεων. Έτσι η λεπτομέρεια, ενσωματωμένη άρρηκτα σ` ό,τι καλείται να χαρακτηρίσει, υπηρετεί εξίσου δραστικά την αρχετυπική ρεαλιστικότητα της «Μετζάστρας» και τις ρευστές αποκρυπτογραφήσεις των κλεισμένων προσώπων και ψυχών των άλλων διηγημάτων.

Α.Κ.