Το φθινόπωρο του 1977, στη Βεργίνα της Μακεδονίας, κατά την ανασκαφή της Μεγάλης Τούμπας, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως τον πρώτο ασύλητο `μακεδονικό` τάφο. Τα αριστουργήματα απαράμιλλης τέχνης και πρωτοφανούς πλούτου που προστάτευαν οι απαραβίαστες μαρμάρινες θύρες του δεν άφηναν αμφιβολία για τον βασιλικό χαρακτήρα της ταφής, ενώ η χρονολόγηση των ευρημάτων οδηγούσε αναπόδραστα τον ανασκαφέα στη διατύπωση της απόψεως ότι ο βασιλικός νεκρός δεν ήταν άλλος από τον Φίλιππο, γιο του Αμύντα, βασιλέα των Μακεδόνων και `ηγεμόνα ` των Ελλήνων. Η υπόθεση αυτή, που έγινε αμέσως σχεδόν καθολικά αποδεκτή, προκάλεσε αίσθηση, όπως ήταν φυσικό, τόσο στο ευρύτερο κοινό, που δεν έπαυσε έκτοτε να εκδηλώνει περιέργεια, συγκίνηση και ενθουσιασμό, όσο και στους κύκλους των ειδικών, τους οποίους ένα συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη βασιλεία του Φιλίππου είχε κατά κάποιον τρόπο προετοιμάσει για την επανεκτίμηση της ιστορικής της σημασίας. Πράγματι, ήδη πριν από το 1977 οι ιστορικοί έτειναν όλο και περισσότερο να αντιμετωπίζουν τον Φίλιππο όχι απλώς ως τον πατέρα του ενδόξου γιου του, αλλά αυτόν καθ` αυτόν, ως έναν από τους μεγαλύτερους Μακεδόνες βασιλείς, αν όχι μία από τις σημαντικότερες ιστορικές μορφές της αρχαίας Ελλάδος. Πρώτιστα βασιλεύς των Μακεδόνων που παρέλαβε τη χώρα του εδαφικά ακρωτηριασμένη, πολιτικά κατακερματισμένη, στρατιωτικά αποδεκατισμένη, πολιτιστικά καθυστερημένη και μέσα σε ένα τέταρτο αιώνος όχι μόνον αποκατέστησε αλλά και επεξέτεινε τα σύνορά της, σφυρηλάτησε την ενότητά της, την κατέστησε τη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη της εποχής και, όπως γίνεται συνεχώς σαφέστερο από κάθε νεότερη αρχαιολογική ανακάλυψη, την ανύψωσε σε πολιτιστικό επίπεδο ανώτερο πολλών άλλων περιοχών της Ελλάδος, ο Φίλιππος αναγνωρίζεται επίσης ως η πανελλήνια πολιτική φυσιογνωμία που με την πειθώ μάλλον παρά με τη βία κατόρθωσε να συνενώσει, χωρίς να υποδουλώσει, τις αλληλοσπαρασσόμενες ελληνικές πόλεις, και τέλος, κάτι που συχνά λησμονείται, ως μία από τις γοητευτικότερες, παρά τη βιαιότητα των παθών του, προσωπικότητες της εποχής του. `Μηδέποτε την Ευρώπην ενηνοχέναι τοιούτον άνδρα παράπαν οίον τον Αμύντον Φίλιππον`, έγραφε στο προοίμιο της πενηνταοκτάβιβλης ιστορίας που του αφιέρωσε ο σύγχρονός του Θεόπομπος. Όπως και αν πρέπει να εννοηθεί η ηθελημένα δισήμαντη αυτή φράση, αποτελεί ασφαλώς την επιτυχέστερη κρίση για τον βίο και την πολιτεία του Μακεδόνος βασιλέως. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]