Η έρευνα του ναυαγίου στις βορειοανατολικές ακτές των Αντικυθήρων εγκαινίασε την ενάλια αρχαιολογία και πρόσφερε μία νέα, ανεκτίμητη προσέγγιση στην αρχαιοελληνική τεχνολογία. Από την ανατολή του 20ού αιώνα, οπότε βρέθηκε, έως και σήμερα συναρπάζει η μυθιστορηματική ανέλκυσή του και, κυρίως, η πολύπλοκη δομή και λειτουργία του μοναδικού Μηχανισμού στο φορτίο του. Τα υπόλοιπα αρχαιολογικά κατάλοιπα διαφωτίζουν με μοναδικό τρόπο ζητήματα ιστορίας της τέχνης, το θαλάσσιο εμπόριο και τη διακίνηση καλλιτεχνημάτων καθώς και την πρόσληψη του ελληνικού τρόπου ζωής από τους Ρωμαίους αριστοκράτες και εύπορους επιχειρηματίες, όταν αυτοί διαμόρφωναν τη νέα τάξη πραγμάτων στη Μεσόγειο.
Στις ελληνικές θάλασσες, η πρώτη αρχαιολογική έρευνα, χωρίς τα αναμενόμενα αποτελέσματα, επιχειρήθηκε το 1884 στην περιοχή της ναυμαχίας της Σαλαμίνος με παρότρυνση του αρχαιολόγου Χρίστου Τσούντα. Το ναυάγιο των Αντικυθήρων εντόπισαν το έτος 1900 σπογγαλιείς από τη Σύμη. Δεν είναι τυχαίο ότι και το ναυάγιο στη Mahdia της Τυνησίας ανακάλυψαν το έτος 1907 επίσης Έλληνες σπογγαλιείς, αφού έως και το 1942, οπότε βελτιώθηκε η τεχνική καταδύσεων από τους Emile Gagnan και Jacques-Yves Cousteau, οι μόνοι επισκέπτες του θαλασσίου κόσμου ήταν οι επαγγελματίες αυτοί. Η κλίμακα της κινητοποίησης για την ανέλκυση του ναυαγίου ήταν πρωτοφανής για την εποχή και τα μέσα της ελληνικής πολιτείας. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία με την υποστήριξη του Βασιλικού Ναυτικού επιφόρτισε σχεδόν για ένα έτος τους δύτες από τη Σύμη με το δυσχερέστατο έργο της ανέλκυσης των γλυπτών και των πολυτελών σκευών, τα οποία συνιστούσαν τον κύριο όγκο του φορτίου. Μαζί με αυτά βρέθηκαν και τμήματα από το κύτος και τη σκευή του πλοίου. Το 1976, ο Jacques-Yves Cousteau, ο οποίος είχε επισκεφθεί τη θέση το 1953, διέθεσε στο Ελληνικό Κράτος την υποδομή του ωκεανογραφικού σκάφους του Calypso για τη συμπληρωματική έρευνα στην περιοχή του ναυαγίου. Περισυλλέχθηκαν και άλλα τμήματα από το πλοίο, έργα τέχνης, κεραμική -μέρη των οποίων συγκολλούσαν ή συνανήκαν με εκείνα της πρώτης ανέλκυσης- κοσμήματα, εργαλεία κλπ. Το χρονικό των επιχειρήσεων αυτών, των πρώτων συντηρήσεων των πολυτίμων αρχαιοτήτων, όπως ο Έφηβος, με τεράστιες δυσκολίες, αντεγκλήσεις και παρεξηγήσεις κατά την εξέλιξή τους, και η κάλυψή τους από τον τύπο της εποχής παρουσιάζονται στην εισαγωγική ενότητα της αρχαιολογικής έκθεσης. Η προβολή της ταινίας, η οποία καταγράφει τις προσπάθειες των Ελλήνων και Γάλλων δυτών με ορμητήριο το `Καλυψώ` για την ανέλκυση του ναυαγίου κατά το 1976, τεκμηριώνει με άμεσο τρόπο την όλη ατμόσφαιρα. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]